________________
माध्यस्थाष्टकम् (१६)
१२५ साधनं शुद्धात्मभावे अवरतरति । अतो रागद्वेषाभावो हितम् ॥६॥
स्वागमं रागमात्रेण, द्वेषमात्रात्परागमम् । न श्रयामस्त्यजामो वा, किन्तु मध्यस्थया दृशा ॥७॥
स्वागममिति-स्वागम-गणधरोक्तमागमम्, वयं न रागमात्रेण श्रयामः, यच्च अस्मत्परम्परानुगतैः इदमेवाभिमतम्, अस्माकं कल्पमिदमिति रागातुरत्वेन न जिनागमे रागः । वा-अथवा, परागमकापिलादिशास्त्रम्, न केवलद्वेषमात्रेण परकीयत्वाद् न द्वेषः तेन न त्यजामः, किन्तु परीक्षया यथार्थवस्तुस्वरूपनिरूपणेन सम्यग्ज्ञानहेतुत्वाद् नित्याऽनित्याद्यनन्तस्वभावकथनेऽप्यविरोधित्वाद् मध्यस्थया दृशा जिनागमं श्रयामः । विपर्यासोपेतवस्तुस्वरूपपरीक्षणाऽक्षमत्वेन त्यजामः, न द्वेषमात्रेण त्यागयोग्यत्वात् त्यजामः । उक्तं च[73] पक्षपातो न मे वीरे, न द्वेषः कपिलादिषु । युक्तिमद्वचनं यस्य, तस्य कार्यः परिग्रहः ॥३८॥
[लो०त०नि० श्लो०३८, द्वा०द्वा०४।३] न श्रद्धयैव त्वयि पक्षपातो, न द्वेषमात्रादरुचिः परेषु । यथावदाप्तत्वपरीक्षया तु, त्वामेव वीरप्रभुमाश्रयामः ॥२९॥
इति ॥७॥ [अयोगव्यव०द्वा० श्लो० २९] मध्यस्थया दृशा सर्वे-ष्वपुनर्बन्धकादिषु । चारिसञ्जीवनीचार-न्यायादाशास्महे हितम् ॥८॥
॥ इति मध्यस्थाष्टकम् ॥१६॥ मध्यस्थया इति–वयं मध्यस्थया दृशा सर्वेषु मैत्रीप्रमोदकरुणादिषु हितं-कल्याणम्, आशास्महे-इच्छामः, सर्वत्र रागद्वेषपरित्यागानुकूलभावनया हितं सिध्यति । कस्मात् ? चारिसञ्जीवनीचारन्यायात् तत्रोदाहरणं- यथा कश्चित्पुरुषः अजानन्नपि पशुं सञ्चारयन् पशुत्व
१. त्यागेनानु० S.M. I
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
