________________
જગશેઠ
૯૪ આસપાસ બધે શાંતિ હતી. ભાસ્કરને એક ચીસ નાખવા જેટલો અવકાશ મળ્યો હોત તો પણ જગશેઠ કે અલીવર્દી-ખાં આટલા સહીસલામત ન રહેત. મરાઠી-સૈન્ય આ વિશ્વાસઘાતથી તદન અજ્ઞાત હતું અને તેથી જ સુખી હતું. સમાધાનની ક્ષણો ગણાતી હતી, તેટલામાં જ અલીવર્દી-ખાં દગો રમી ગયો.
માનકરાના મેદાનમાં એ રીતે બંગાળના નવાબ અલીવર્દીખાંએ પોતાનો કલંક-સ્તંભ રોપ્યો. તેની આખી જિંદગીની સરળતાસાધુતા ઉપર પાણી ફર્યું !
આ ભયંકર વિશ્વાસઘાત જોયા પછી જગતુશેઠ ફતેહચંદનું હૈયું ચીરાઈ ગયું. અલીવર્દીની સામે ઊંચી આંખ કરીને જોવાની પણ હિંમત ન ચાલી. રાજપ્રકરણી કામકાજમાંથી તેમણે સદાને માટે મૌનવ્રત સ્વીકાર્યું. એમણે નિશ્ચય કર્યો કે - “બંગાળના બૂરા ભાગ્યે જ અલીવદ પાસે આ ભયાનક ભૂલ કરાવી છે. સારીય શહેનશાહતને તેનું ઝેર ચડ્યા વિના નહીં રહે. પ્રલયકાળના પડછાયા આ રીતે જ પડે !''
જગતુશેઠ એ બનાવ પછી વધુ સમય જીવી શક્યા નહીં. અલીવદ-ખાં તો એક રીતે માનકરાના મેદાનમાં જ મરી ગયો હતો. ભાસ્કર મરીને અમર થયો અને અલીવદ જીવતા મૃત્યુની યંત્રણા વેદી રહ્યો. ત્રણ-ચાર વરસના અંતરે બંગાળના એ ભાગ્યવિધાતા અનંતતામાં મળી ગયા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
