________________
૩૩૪
જિનતત્ત્વ
વળી, જો તે સ્વર અનુસ્વારયુક્ત હોય તો પણ તેને ગુરુ ગણી શકાય છે અને તેની બે માત્રા ગણાય છે. નવકારમંત્રમાં પિંગળશાસ્ત્રની દષ્ટિએ નીચે પ્રમાણે હ્રસ્વ અને દીર્ઘ સ્વરની – લઘુ અને ગુરુ સ્વરની ગણના કરવામાં આવે છે :
(૧) નમો રિહંતાઈ – આ પ્રથમ પદમાં ન, , રિ, એ ત્રણમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને મો, હું, તા, એ ચારમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
(૨) નમો સિદ્ધાdi – આ બીજા પદમાં નમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને નો, લિ, દ્ધા, જે એ ચારમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
(૩) નમો માલિi – આ ત્રીજા પદમાં , ૨, રિ, એ ત્રણમાં હ્રસ્ત સ્વર છે અને નો, મ, ય, vi એ ચારમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
(૪) નો ઉવજ્ઞાા – આ ચોથા પદમાં ૨, ૩ એ બેમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને મો, વ, દ્ગા, યા, અi એ પાંચમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
(૫) નમો નg સવ્વસાહૂi – આ પાંચમાં પદમાં ન, વ એ બેમાં હ્રસ્વ સ્વર છે, અને મો, નો, , 1, સી, દૂ, એ સાતમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
() gો વંવનમુક્કારો – આ છઠ્ઠા પદમાં અને ન એ બેમાં હસ્વ સ્વર છે અને , સો, પં, , વા, તે એ છમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
(૭) સવ્વપાવપ્પલો – આ સાતમા પદમાં વ્ય, પ, સ એ ત્રણમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને ૫ (પહેલો અક્ષર), પ, વ, બા, જો એ પાંચમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
(૮) મંના ર સવ્વલિ – એ આઠમા પદમાં ૧ અને ર એ બેમાં હ્રસ્વ સ્વર છે અને મ, ના, પાં, , વે, લિ એ છમાં દિર્ઘ સ્વર છે.
(૯) પઢમં હવે નં – એ નવમા પદમાં , ૪, ૨, ૩, ૩, એ છમાં હૃસ્વ સ્વર અને મું, , નં એ ત્રણમાં દીર્ઘ સ્વર છે.
આમ નવકારમંત્રનાં નવ પદમાં ૩+૧+૩+ ૨ + ૨ + ૨ +૩+૨+ = ૨૪ હ્રસ્વ સ્વર અને ૪+૪+૪+ ૫ + ૭+૩+૫ + ૯ + ૩ = ૪૪ દીર્ઘ સ્વર છે. • ચોવીસ હ્રસ્વ સ્વર ચોવીસ તીર્થંકરનાં પ્રતીકરૂપ બની રહે છે અને જ. દીર્ઘ સ્વર ચોવીસ તીર્થકર તથા વીસ વિહરમાન જિનેશ્વર એમ મળીને ૪૪ અરિહંત પરમાત્માના પ્રતીકરૂપ બની રહે છે.
નવકારમંત્રના અધ્યયનસ્વરૂપ પ્રથમ પાંચ પદના પાંત્રીસ અક્ષર છે. તેમાં પ્રથમ પદ નમો રિહંતાઈ ના સાત અક્ષર છે. તેવી જ રીતે ત્રીજા અને ચોથા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org