Page Text
________________
૨૦૬
પાસપૉર્ટની પાંખે - ઉત્તરાલેખન જેવો અવાજ પણ થાય છે. એથી વ્હેલની હાજરી છતી થઈ જાય છે. વ્હેલની આંખો બહુ નાની હોય છે અને કાનનાં છિદ્રો તો સાવ ઝીણાં હોય છે, પરંતુ એનાં નસકોરાં મોટાં અને મસ્તકના ઉપરના ભાગમાં હોય છે. કોઈક વ્હેલને એક જ નસકોરું હોય છે. એનો ફુવારો ત્રાંસો ઊડે છે. વ્હેલ શ્વાસ લઈ પાણીમાં તરત ઊંધે માથે ડૂબકી મારે છે એટલે એની પૂંછડી બહાર આવે છે. આ પૂંછડી પણ વ્હેલની ઉપસ્થિતિ જાહેર કરી દે છે. વ્હેલ પાણીની સપાટી પર જરૂર પૂરતી જ આવે છે. એ વખતે પાસેથી જો દૃશ્ય જોવા મળે તો લાગે કે જાણે નાની કાળીભૂખરી સબમરીન સપાટી પર આવી રહી છે.'
ત્યાર પછી વ્હેલના પ્રકારો વિશે માહિતી આપતાં સુઝાને કહ્યું, ‘વ્હેલના સો કરતાં વધુ જુદા જુદા પ્રકારો છે. વ્હેલ ડોલ્ફિનની જેમ સિટાયશા (Cetacea) કુળનું પ્રાણી છે. બ્લુ વ્હેલ સૌથી મોટા કદની વ્હેલ છે. તદુપરાંત સ્પર્મ વ્હેલ, ફિન વ્હેલ, રાઈટ વ્હેલ, હંપબેક વ્હેલ, મિંક વ્હેલ, બોહેડ વ્હેલ, ગ્રે વ્હેલ, કિલર વ્હેલ એમ એની ખાસિયત પ્રમાણે નામ પડી ગયાં છે. વ્હેલનો અભ્યાસ દુનિયામાં એટલો બધો વધી ગયો છે અને હજુ વધતો જાય છે કે એક એક પ્રકાર ઉપર સંશોધનગ્રંથો લખાયા છે. વ્હેલના આ બધા પ્રકારોને મુખ્ય બે પ્રકારમાં વહેંચી નાખવામાં આવે છે. એક તે દાંતવાળી (Toothed) વ્હેલ અને બીજી તે ગળણીવાળી (Baleen) વ્હેલ. દાંતવાળી વ્હેલના નીચેના જડબામાં દાંત હોય છે. ઉપરના જડબામાં હોય કે નહિ, દાંત વડે તે માછલાં પકડવાનું કામ કરે છે, ચાવવાનું નહિ. એના મોઢામાંથી અને પેટમાંથી ઍસિડ એટલા ઝરે છે કે એને ચાવવાની મહેનત કરવી પડતી નથી. રોજના બેથી ત્રણ ટન જેટલો ખોરાક જોઈતો હોય ત્યાં આવી મહેનત કર્યે પાર કયારે આવે ? ગળણીવાળી વ્હેલને ઉપરના જડબામાં કાંટાળાં હાડકાંની જાળી હોય છે. નીચેના જડબામાં કશું નથી હોતું. તે માછલાંવાળું પાણી પોતાના મોઢામાં આવવા દે છે. પછી ઉપરના જડબાની જાળી દબાવી મોઢું નીચું કરી જીભ વડે બધું પાણી બહાર ધકેલી દે છે અને મોઢામાં આવેલાં માછલાં આરોગી જાય છે. વ્હેલ ભૂખી હોય ત્યારે જડબું દબાવે છે. તે સિવાય ઓરડી જેટલું મોટું એનું મોઢું ખુલ્લું હોય ત્યારે માછલાં મોઢામાં જાય અને જીવતાં પાછાં આવે છે.’
વ્હેલની આ લાક્ષણિકતા વિશે સાંભળી મને જૈન ધર્મની તંદુલિયા મત્સ્યની કથાનું સ્મરણ થયું કે જેમાં મગરમચ્છની આંખની પાંપણમાં રહેલી ચોખાના દાણા જેટલી નાની માછલી વિચારે છે કે ‘આ મગરમચ્છ કેવો મૂર્ખ છે કે મોઢામાં આવેલી માછલી પાછી જવા દે છે. હું હોઉં તો એકેને જીવતી જવા ન દઉં. બધી જ ખાઈ જઉં.' આમ મનથી તે ભયંકર પાપ બાંધે છે અને દુર્ગતિ પામે છે.
સમુદ્રમાં મોટી માછલી નાની માછલીને ગળી જાય એવો મત્સ્યગલાગલનો ન્યાય પ્રવર્તતો હોય છે, પણ મોટી માછલીને કોઈનો ડર હોય છે કે નહિ ? જાણે મારા મનમાં ઊઠેલા પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતી હોય તેમ ગાઇડે કહ્યું, ‘રોજની આટલી બધી માછલીઓ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002037 |
| Book Title | Passportni Pankhe Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramanlal C Shah |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 282 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Travelogue |
| File Size | 12 MB |