________________
કવાઈ નદીના કિનારે
૧૧ અધિપતિ આગળ મોઢું બતાવવા જેવું નહિ રહે. જાપાની રિવાજ પ્રમાણે પોતાને હારાકીરી' (આપઘાત) કરવાનો વખત આવશે. એટલે તેઓ પણ થોડા ઢીલા પડ્યા.
આમ છેવટે સમાધાન થયું અને પુલ બાંધવાનું કામ બમણા જોરથી ચાલવા લાગ્યું. એથી નિર્ધારિત સમયે પુલ બંધાઈ ગયો અને એના પરથી ટ્રેન પસાર થઈ. બ્રિટિશ કર્નલનો છૂટો પડેલો એક સાથીદાર, નદીના પાણીમાં ઝંપલાવી, ઘસડાઈને બર્મા બાજુના કોઈક ગામે પહોંચી ગયો હતો. ત્યાં તેણે ગેરીલા યુદ્ધ કરીને બંધાતા પુલને વિસ્ફોટક પદાર્થ વડે ઉડાવી દેવાનું કાવતરું ગોઠવ્યું, પરંતુ તેણે આવીને જ્યારે જોયું કે બ્રિટિશ કર્નલે જાપાની કર્નલને સહકાર આપ્યો છે ત્યારે તેણે કાવતરું કરવાનું માંડી વાળ્યું.
આમ એ ચલચિત્રની આછીપાતળી કથારેખાને યાદ કરતા અમે આગળ વધતા હતા. જેમ જેમ આગળ જતા ગયા તેમ તેમ બીજાં વૃક્ષો ઉપરાંત સીસમ અને વાસનાં વૃક્ષો વધુ જોવા મળતાં ગયાં. સાંકડા રસ્તે (હવે રસ્તા મોટા થયા છે) વળાંકો લેતી અમારી ગાડી ચાલતી હતી. ક્યાંક રસ્તાની નજીક જ લોકોનાં ઝૂપડાં દેખાતાં હતાં. આ ઝૂંપડાંઓ ઈંટમાટીનાં નહિ પણ વાંસમાટીનાં બનાવેલાં હતાં. આ બાજુ વાંસ જાડા અને ખાસ્સા ઊંચા થાય છે. એને કાપી, સૂકવી, વાંસડા બનાવી એનો વિવિધ પ્રકારનો ઉપયોગ અહીંના લોકો કરે છે. લોકો વાંસના તરાપા પણ બનાવે છે. તરાપા હોડીની જેમ પાણીમાં ચાલે છે. હોડી કરતાં તરાપો બનાવવાનું સહેલું અને સસ્તું છે. લોકો એક ગામથી બીજા ગામે તરાપા પર બેસીને પણ જાય છે. કેટલાક લોકો નદીમાં માછલીના શિકાર માટે પણ એનો ઉપયોગ કરે છે. કેટલાક શોખીનો તરાપા પર ઘર જેવું બનાવી નદીના પાણી પર રહે છે. આ તરાપાગૃહોની જીવનશૈલી જુદા જ પ્રકારની છે.
ચારેક કલાકનો રસ્તો કાપ્યા પછી કવાઈ નદીનાં અમને દર્શન થયાં. અહો, આ નાનકડી નદીનું પણ કેવું સદભાગ્ય કે તે વિશ્વવિખ્યાત બની ગઈ. નદી શાંતપણે વહેતી હતી. એનું પાણી નિર્મળ નહિ પણ માટીવાળું ડહોળું હતું. થોડી મિનિટોમાં અમે ક્વાઈ નદી પર બાંધવામાં આવેલા રેલવેના પુલ પાસે આવી પહોંચ્યા. જે સ્થળ ચલચિત્રમાં જોયું હતું તે સાક્ષાત્ જોવા મળતાં અમે રોમાંચ અનુભવ્યો. ટેકસીમાંથી ઊતરી અમે પૂલ પાસે ગયા. લગભગ સાત હજાર યુદ્ધકેદીઓનો ભોગ લેનાર આ લોહિયાળ પુલ હતો. સ્થાનિક લોકો આ રેલવેને મોતની રેલવે' તરીકે ઓળખે છે. બમ બાજુની રેલવેલાઈન અંગ્રેજોએ યુદ્ધમાં વિજય મેળવ્યા પછી ઉખેડી નાખી હતી. સિયામમાં એ બંધ પડી રહી છે. કોઈ ત્યકતા નારીના હણાયેલા તેજ જેવી એ લાગતી હતી. એક બાજુ એન્જિન અને ત્રણ ડબ્બા પડ્યાં હતાં. યુદ્ધના સ્મારક તરીકે એને સાચવવામાં આવ્યાં હતાં. પાસે એક ગામઠી નાની રેસ્ટોરાં હતી. એ સિવાય અહીં કોઈ વસ્તી નહોતી. આ નીરવ વેરાન પ્રદેશમાં, નીચે ધરતી અને ઉપર આકાશની વચ્ચે ઊભેલા અમે અમારા અવાજથી જાણે વાતાવરણમાં હસ્તક્ષેપ કરતા હોઈએ એમ લાગતું હતું. પ્રાકૃતિક વાતાવરણમાં માનવસર્જિત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org