________________
૧૬ તાકંદમાં
સોવિયેટ યુનિયનના આ વખતના અમારા પ્રવાસમાં પહેલો
મુકામ ઉઝબેકિસ્તાનના પાટનગર તાકંદ (ઉઝબેક ઉચ્ચાર પ્રમાણે તોકેન્ત અથવા તાકેન્ત)માં હતો. દિલ્હીથી ઍર ઇન્ડિયાના વિમાનમાં સવારે લગભગ છ વાગે અમે ઊપડ્યા. ત્રણ કલાકમાં તો અમે તારકંદ પહોંચી ગયા. સૂર્યોદયનો સમય થઈ ગયો હતો એટલે આખે રસ્તે અમને વિમાનની બારીમાંથી પૂર્વાકાશમાં ક્ષિતિજ ઉપર સૂર્યોદય દેખાયા કર્યો કારણ કે ભારતના સમય કરતાં તાસ્કંદના સમય અઢી કલાક વહેલો હતો.
અમારું વિમાન દિલ્હીથી ઉત્તરે હિમાલયની પર્વતમાળા ઓળંગી ઉઝબેકિસ્તાન પહોંચ્યું હતું. હજારો વર્ષથી અનુલ્લંઘનીય મનાતી હિમાલયની પર્વતમાળાને અમે એક કૂદકામાં (વિમાનમાં) ઉલ્લંઘી ગયા. દુનિયાના સર્વોચ્ચ શિખર એવરેસ્ટથી પણ ઊંચે આ અમારો કૂદકો હતો. વિજ્ઞાન કુદરત ઉપર કેવો વિજય મેળવતું રહ્યું છે !
હિમાલયની પર્વતમાળા પછી કાયયઝલકુમનું રણ દેખાયું. દુનિયાનાં મોટા રણોમાંનું આ એક રણ છે. ચારે બાજુ સેંકડો માઈલ સુધી નાના-મોટા ડુંગરો પર પથરાયેલી સૂકી રેતાળ ધરતી વિમાનમાંથી દેખાતી હતી. અરબી સમુદ્ર, હિંદી મહાસાગર અને બંગાળના ઉપસાગરમાંથી આવતાં વાદળાં વરસતાં વરસતાં છેલ્લે બધા જ હિમાલયમાં વરસી જાય છે. પરિણામે હિમાલયની પાછળની ઉત્તરની બાજુ વરસાદનું નામનિશાન ન મળે. લીલા ઘાસનું એક તણખલું પણ ન ઊગ્યું હોય. આ રણનું દૃશ્ય નજરે નિહાળીએ તો લાગે કે પગે ચાલીને જેમ હિમાલય ન ઉલ્લંઘી શકાય તેમ આ રણ પણ ન ઉલ્લંઘી શકાય.
ન
અમારું વિમાન તાણંદના વિમાની મથકે ઊતર્યું. સોવિયેટ યુનિયનમાં કસ્ટમની ચકાસણી ઘણી કડક થતી. એથી વાર લાગી, પણ અમારે પક્ષે બધું વ્યવસ્થિત હતું એટલે કશો વાંધો ન આવ્યો.
પ્રવાસીઓના અમારા ગ્રુપની ભારતીય ગાઇડ હતી પારસી યુવતી કુમારી રોશન ખંભાતી. તે ઘણી હોશિયાર, જાણકાર અને ચબરાક હતી. યુરોપ, અમેરિકા, જાપાન, સિંગાપુર વગેરે દેશોમાં ગાઇડ તરીકે તે ઘણીવાર જઇ આવી હતી. સોવિયેટ યુનિયનમાં તાકંદમાં તે પહેલીવાર આવતી હતી. આવી તક પોતાને મળી એનો એને ઘણો જ આનંદ હતો. વિદેશોના પ્રવાસોના અનુભવને લીધે તે ઘણી કાબેલ થઈ ગઈ હતી. એના અવાજમાં રહેલું અભિમાન અને જબરાપણું થોડા પરિચયમાં જ જણાઈ આવે એવું હતું. કોઈકને તો એ કઠે એવું પણ હતું.
Jain Education International
ot
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org