________________
| ઉચ્ચારણની ખાસિયત
ટોક્યોમાં હું મારા જાપાની મિત્ર સાકાયોરી સાથે કાબુકી નાટક જોવા જઈ રહ્યો હતો. નાટકનું સ્થળ થોડે દૂર હતું. ટેક્સીમાં અમે બંને જતા હતા.
જાપાનમાં દુકાનો કે રસ્તાઓનાં નામ જાપાની ભાષામાં જ મોટા અક્ષરે લખાયેલાં છે. અંગ્રેજી તો કોઈક સ્થળે જોવા મળે. લોકોમાં પણ ભાગ્યે જ કોઈ અંગ્રેજી જાણનાર મળે. અલબત્ત અંગ્રેજી શીખનારા લોકોની સંખ્યા હવે દિવસે દિવસે જાપાનમાં વધતી જાય છે.
રસ્તામાં એક બજારમાંથી અમે પસાર થઈ રહ્યા હતા. મારા મિત્રને મેં પૂછ્યું, “આ કયો રસ્તો છે ?” એણે એનું નામ કહ્યું. એ પ્રમાણે ઉચ્ચાર કરવાનો મેં પ્રયત્ન કર્યો, પણ હું ફાવ્યો નહિ. મારા મિત્રે કહ્યું, “ડૉ. શાહ, યૂ કેનૉટ સ્પીક ધેટ નેઇમ, બિકોઝ ઇટ ઇઝ એ રાંગ નેઇમ.”
હું વિચારમાં પડ્યો. મારો મિત્ર શું કહેવા માગતો હતો ? શું હું એ નામ ખોટી રીતે બોલું છું ? કે એ નામ બોલી શકાય એમ નથી ? કે એ રસ્તાનું નામ ખોટી રીતે પડી ગયું હશે – જેમ કેટલાક રસ્તાઓનાં નામ ખોટી રીતે પડી જાય છે તેમ ?
મારા મનમાં આવા પ્રશ્નો ચાલતા હતા. પરંતુ મારા મિત્ર પાસેથી મેં ફરી ખુલાસો માગ્યો નહિ. સંકોચ થયો. થોડેક આગળ ટૅક્રમી ગઈ ત્યાં મેં ફરી પૂછ્યું, “આ રસ્તાનું નામ શું ?” એ કશુંક બોલ્યો. પછી એણે કહ્યું, “ડૉ. શાહ, ઇટ ઇઝ એ રોંગ નેઇમ. યૂ કેનૉટ સ્પીક ઇટ.”
મને નવાઈ લાગી. હું તેનું કારણ સમજી ન શક્યો. હું મૂંગો રહ્યો. આગળ જતાં બીજો એક રસ્તો આવ્યો. મેં એનું નામ પૂછ્યું. એણે જાપાની ભાષામાં કંઈક કહ્યું. એ પ્રમાણે મેં ઉચ્ચાર કરવા પ્રયત્ન કર્યો, તો ફરીથી એણે હસતાં હસતાં કહ્યું, “ડૉ. શાહ, ઇટ ઇઝ ઓલ્સો એ રોંગ નેઇમ. યુ કેનૉટ સ્પીક ઇટ.”
હવે મારી ધીરજનો અંત આવ્યો. મેં પૂછ્યું, “વાય ઇટ ઇઝ રોંગ ?”
મારા પ્રશ્નથી એને નવાઈ લાગી. એણે હસતાં હસતાં કહ્યું, “ઇટ ઇઝ રાંગ, બિકઝ ઇટ ઇઝ રૉગ. ફોર ધેટ ધેર ઇઝ નો આન્સ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
