________________
૬૦
પાસપોર્ટની પાંખે એની વાત મારા ગળે ઊતરી નહિ. અમે થિયેટરમાં પહોંચ્યાં. નાટક જોવા બેસીએ તે પહેલાં મારા મિત્રે મને પૂછ્યું, “ડૉ. શાહ, વિલ યુ હેવ કોરા ?”
હું સમજ્યો નહિ. એટલે મારાથી એને તરત પુછાઈ ગયું, “વિચ કોરા ?”
એણે રેસ્ટોરાંમાં કાઉન્ટર ઉપર પડેલી બાટલીઓ તરફ આંગળી ચીંધીને કહ્યું, “ધિસ કોકા કોરા.” તરત જ મારા મનમાં ઝબકારો થયો. એણે “કોલા'ને બદલે “કોરા” કહ્યું. તરત મને યાદ આવ્યું કે જાપાનમાં લોકો કોલા'ને બદલે “કોરા બોલે છે. “લ”નો ઉચ્ચાર જાપાનીઓ “ર કરે છે. એટલે મારો મિત્ર અત્યાર સુધી મને જે “રીંગ નેઇમ' કહેતો હતો તેનો અર્થ લોંગ નેઈમ “ થાય. એનો કહેવાનો આશય એ હતો કે એ જાપાની નામ એટલું લાંબુ હતું કે સરળતાથી હું તરત તે ઉચ્ચારી નહિ શકું.
- દરેક પ્રજાની ભાષાના ઉચ્ચારણની જેમ કેટલીક વિશિષ્ટતા હોય છે તેમ તેની કેટલીક મર્યાદા પણ હોય છે. જાપાનમાં લોકો ‘લનો ઉચ્ચાર “ર” કરે છે. તેમ ક્યારેક “ર”નો ઉચ્ચાર “લ” જેવો કરે છે. “રીગલ' જેવો શબ્દ કોઈ જાપાનીના મુખેથી તમે સાંભળો તો તમને ‘લીગર સાંભળવા મળશે. અલબત્ત, જે જાપાનીઓ યુરોપ કે અમેરિકામાં રહી અંગ્રેજી પ્રમાણે ઉચ્ચારો કરે છે તેઓ હવે “લ'નો ઉચ્ચાર ‘લ' જ કરે છે. પણ તેવા તો કોઈક જ અને તે પણ જ્યારે પોતાના ઉચ્ચારણની બાબતમાં સભાન હોય ત્યારે.
“લ”નું ઉચ્ચારણ જાપાની લોકો નથી કરી શકતા એટલે તો “હોટેલ માટે “હોટે' અને “મિલ્ક' માટે “મિરુકુ' જેવા શબ્દો જાપાની ભાષામાં રૂઢ થઈ ગયા છે. “લની જેમ “થનું ઉચ્ચારણ પણ જાપાની લોકો કરી શકતા નથી. “શ્રી’ને બદલે “શ્રી” અને “ઑથેલો'ને બદલે “ઓશેલો' તેઓ બોલતા હોય છે.
બીજી બાજુ, “ફ'ના ભિન્ન ભિન્ન ઉચ્ચારણો જાપાની લોકો જે કરે છે તે આપણે કરી શકતા નથી. આપણે ત્યાં ઉત્તર ભારતના કેટલાક લોકો વિવૃત્ત “ઓ'નું ઉચ્ચારણ કરી શકતા નથી. અમેરિકાના લોકો “ર'નો જેવો ઉચ્ચાર કરે છે તેવો આપણે કરી શકતા નથી. આપણાં કેટલાંક ઉચ્ચારણો યુરોપના લોકો કરી શકતા નથી.
ભાષા, શબ્દભંડોળ અને ઉચ્ચારણની બાબતમાં દરેક પ્રજાની પોતાની કેટલીક પ્રાદેશિક ખાસિયતો હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org