________________
૧૯૦
પાસપોર્ટની પાંખે હોવાથી ગુફાના પ્રવેશદ્વારમાં જ બેત્રણ મિનિટ ઊભા રહી, ફોટા પાડી, તરત નીચે ઊતરી ગયા. પરંતુ અમે દ્વિધામાં પડ્યાં. ગુફાઓ બે ભાગમાં હતી. બંને ભાગમાં અંદર જઈને જોતાં સહેજે બીજી પંદર-વીસ મિનિટ લાગે તેમ હતું. અમારામાંના એકે કહ્યું, “આપણે પાંચ જેટલા પ્રવાસીઓ તો અહીં છીએ એટલે આપણને મૂકીને તેઓ બસ ઉપાડી લે એમ હું નથી માનતો. વળી હવે પછીનું છેલ્લું સ્થળ તે ઝવેરાતનું કારખાનું છે. ત્યાં આપણને દોઢ કલાક આપવાના છે. ત્યાં એટલા બધા સમયની જરૂર નથી, પણ આપણે કંઈ ખરીદી કરીએ એ લાલચે ત્યાં આપણને વધારે સમય આપવાના હોય એમ લાગે છે. માટે જરૂર એ ખરીદીમાં ગાઈડનું કમિશન હોવું જોઈએ.”
અંદરઅંદર વિચાર કરી અમે નક્કી કર્યું કે આપેલા સમય કરતાં પંદર મિનિટ વધારે લેવી. અને કદાચ બસ ઊપડી જાય (વિદેશોમાં પ્રવાસીને મોડું થાય તો ઘણી વાર બસ ઉપાડી દેવામાં આવે છે, તો જાતે ટેક્સી કરીને હોટેલ ઉપર પહોંચી જવાની તૈયારી રાખવી.
અમે ગુફામાં દાખલ થયાં. જેમ જેમ આગળ ગયા તેમ તેમ બહારથી અંધારી દેખાતી ગુફા અંદરથી ઊંડી ને ઊંડી જણાઈ. ડુંગરની ટોચ ઉપર આ વિરાટકાય કુદરતી ગુફા છે. આગળ જતાં જ્યાં અંધારું થવા માંડ્યું ત્યાં ગુફામાં વચ્ચે પથ્થરની એક પગથી, બાજુમાં ઝાલવાના કઠેડા સાથે બનાવવામાં આવી છે. બંને બાજુ થોડે થોડે અંતરે લાઇટની એવી વ્યવસ્થા છે કે જેથી ગુફાના અંધારામાં પણ ખ્યાલ આવે. બીજી મુખ્ય ગુફા ઊંડી કે લાંબી નથી, પણ ઘણી જ વિશાળ છે. તેમાં ઈ. સ. ૧૮૯૧માં સુબ્રહ્મણ્ય સ્વામીનું હિન્દુ મંદિર કરવામાં આવ્યું છે. અને ત્યારથી દર વર્ષે ત્યાં જાન્યુઆરી મહિનામાં ‘થાઈ પુસમનો ઉત્સવ ઊજવાય છે.
બંને ગુફા જોઈને અમે નીચે ઊતર્યા. અમારે પંદર મિનિટ મોડું થયું હતું તેથી ગાઇડ ચિડાયો હતો. અમે કહ્યું, “આવી સરસ અદભુત જગ્યા માટે તમે ફક્ત વીસ મિનિટ આપો તે બરાબર ન કહેવાય. વીસ મિનિટ તો ઉપર જવા-આવવામાં વપરાઈ જાય છે. સમય ઓછો લાગ્યો એટલે ટેક્સી કરવાના જોખમે અમે પંદર મિનિટ વધારે લીધી છે તે માટે ક્ષમા માગીએ છીએ. તમે અમારી રાહ જોઈ તે માટે તમારો આભાર.”
અમારી સાથે આવેલા ગોરા પ્રવાસીઓ અમારે મોડું થયું એટલે મોટું ચડાવીને બેઠેલા હતા. અલબત્ત પોતે ગુફા નિરાંતે ન જોઈ શક્યા તે માટે કેટલાકને અફસોસ પણ થયો. ટૂરિસ્ટ કંપનીની આવી વ્યવસ્થા માટે તેમણે પણ પોતાનો કચવાટ વ્યક્ત કર્યો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org