________________
સાઓ પાઉલો અને સુઝાનો
૧૭૯ હોટેલમાં પહોંચતાં જ બધાંને માટે કૉફી મંગાવાઈ. દરમિયાન કસ્ટોડિયોએ કહ્યું કે અમારું સાંજનું જમવાનું એમણે પોતાના ઘરે રાખ્યું છે. એમણે તે માટે પોતાને ઘરે ફોન કરી અમારા આગમનના સમાચાર આપી દીધા.
કૉફી પીતાં પીતાં મેં કહ્યું, “મિ. કસ્ટોડિયો, રિઓથી તમારી સાથે ફોન પર વાત કરી ત્યારે જે રીતે તમે ઇંગ્લિશ ભાષા ઉચ્ચારતા હતા તે પરથી જ મને વહેમ પડ્યો હતો કે તમે બ્રાઝિલિયન નથી. તમે ભારતીય છો અને ગોવાના વતની છો એ જાણી મને ખરેખર ખૂબ આનંદ થયો. આટલે દૂર કોઈ ભારતીય સજ્જન મળે એ પણ અમારા જેવા પ્રવાસીઓને માટે બહુ ગમી જાય એવી વાત છે.”
“મને પણ ઘણાં વર્ષે તમારા જેવા એક ભારતીય દંપતીને મળીને બહુ આનંદ થયો. જાણે અત્યારે હું ભારતમાં આવ્યો હોઉં એટલો હર્ષ થાય છે... પણ ડૉ. શાહ, એરપોર્ટ ઉપર તમને જોયા અને તમારો અવાજ સાંભળ્યો ત્યારથી મને એમ લાગ્યા કરે છે કે હું ભારતમાં તમને ક્યાંક મળ્યો છું. મને ભારત છોડ્યાને પચ્ચીસથી વધુ વર્ષ થયાં એટલે કશું યાદ આવતું નથી.”
હું મુંબઈમાં રહું છું અને મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાં ગુજરાતી વિષય ભણાવું છું. ત્રણેક વખત ગોવા ફરવા માટે ગયો છું. સંભવ છે કે કદાચ ત્યાં કોઈ સ્થળે આપણે મળ્યા હોઈએ...”
“બ્રાઝિલ આવતાં પહેલાં હું મુંબઈમાં થોડો વખત રહ્યો હતો. તેમને ગોવામાં અથવા મુંબઈમાં કદાચ મળ્યો હોઈશ, પણ ક્યાં અને ક્યારે તે ખબર નથી. પરંતુ તમારો અવાજ મને બહુ સુપરિચિત લાગે છે.” કસ્ટોડિયોએ કહ્યું.
“મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાં જોડાતાં પહેલાં સેંટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાં મેં ઘણાં વર્ષ અધ્યાપક તરીકે કામ કર્યું હતું.” મેં કહ્યું.
“બસ, તો ત્યાં જ તમને મળ્યો હોઈશ. તમે એન.સી.સી.માં ઑફિસર હતા ?”
“હા, ઘણાં વર્ષ. હું છેલ્લે મેજર તરીકે નિવૃત્ત થયો.”
બસ, તો હું તમારો કેડેટ છું. એક વર્ષ ઝેવિયર્સમાં ભણ્યો હતો અને એન.સી.સી.માં કેડેટ હતો. હું કૉલેજની હોસ્ટેલમાં રહેતો હતો. હોસ્ટેલની બાજુના ચોગાનમાં આપણી પરેડ થતી. ૧૯૫૧-પરની આ વાત છે.”
એકબીજાના પરિચિત છીએ એ જાણતાં જ અમે પરસ્પર વધુ આત્મીયતા અનુભવી. મેં કહ્યું, “પચ્ચીસથી વધુ વર્ષ થઈ ગયાં એ વાતને. આપણે સાઓ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org