________________
ટીકીટીકીને જોનારા
૧૦૩
અમે મહેલમાં દાખલ થયાં. મહેલના ખંડોની રચના જોઈ; રાચરચીલું જોયું; દીવાલો ઉપર ટાંગેલાં પ્રાચીન ચિત્રો જોયાં. અંદર એક દુકાનમાંથી સ્લાઇડ, સિક્કા અને કાર્ડ ખરીદ્યાં. થોડી વાર પછી બીજે દરવાજેથી અમે બહાર નીકળ્યાં. થોડુંક ચાલ્યાં ત્યાં તો ટોળાની જેમ ઊભેલા ઘણા બધા માણસો દેખાયા, પણ આ બધા માણસો કંઈક વિચિત્ર જેવા લાગ્યા. ઘેટાંઓ અંદરઅંદર ટોળું વળીને ઊભાં રહે તેવી રીતે બધા ત્રણ-ચાર જૂથમાં ઊભા હતા. કોઈક કોઈક તો અત્યંત શાંત જણાતા હતા. તેઓ બધા જાણે કોઈ એક જૂથ કે સંસ્થાના માણસો હોય તેવા લાગતા હતા. તેઓના ચહેરામાં કશુંક લાક્ષણિક, મળતાપણું હતું. અમે એ લોકોને કુતૂહલપૂર્વક નિહાળતાં હતાં, ત્યાં એક યુવતી તેમની પાસે દેખાઈ. તે ચક્કર મારતી હતી અને કંઈક મૂંઝવણમાં હોય એવી તેવી દેખાતી હતી. મેં એને પૂછ્યું, “ક્ષમા કરજો, આ બધા લોકો કોઈ એક જ જૂથના લાગે છે. બધા ક્યાંથી આવે છે ?”
એ યુવતીએ કહ્યું, “હમણાં મહેરબાની કરીને અમને કંઈ પૂછો નહિ. અમે મૂંઝવણમાં છીએ. અમારા ગ્રુપના બે માણસો ખોવાઈ ગયા છે.”
યુવતીની વાત સાંભળી અને આ બધા માણસોનું નિરીક્ષણ કર્યું. તો તરત મને થયું કે પેલા બે મશ્કરા લાગતા માણસો આ ગ્રુપના તો નહિ હોય ? મેં યુવતીને કહ્યું, “અમે મહેલની બીજી બાજુ બે માણસોને રસ્તામાં ઊભેલા જોયા છે. કદાચ એ તમારા ગ્રુપના હોય !''
મારી વાત સાચી પડી. બીજી એક યુવતી એટલામાં એ બે પુરુષોને દોરીને લઈ આવતી હતી. તેઓ આમ કેમ કરે છે એવો પ્રશ્ન મારા મનમાં થયો ત્યાં તો પેલી યુવતીએ ખુલાસો કરતાં અમને કહ્યું, “આ બધા મોંગોલ છે.” “મોંગોલ'' શબ્દ સાંભળતાં જ બધી વાતની સ્પષ્ટતા થઈ ગઈ.
હું તરત સમજી ગયો કે આ બધા મોંગોલ એટલે કે અર્ધવિકસિત મગજવાળા, ઓછી અક્કલવાળા માણસો છે, તેઓ ગાંડા કે ચક્રમ નથી હોતા, પરંતુ મગજના અપૂર્ણ વિકાસને કારણે તેઓમાં ઝાઝી બુદ્ધિ કે શક્તિ હોતી નથી. ચહેરા ઉપર ચબરાક રેખાઓ દેખાતી નથી. તેમની સામે ધારીધારીને જોઈએ તો થોડી વાર પછી તેઓ એકદમ બાઘા જેવા લાગવા માંડે. પોતાની મેળે તેઓ બહુ અવરજવર કરી ન શકે કે બહુ વાતચીત પણ કરી ન શકે. વિનાકારણે તેઓ હસ્યા કરે, બબડ્યા કરે, ટીકીટીકીને જોયા કરે અને જ્યાં ઊભા હોય ત્યાંથી જલદી ખસે નહિ. તેમની આંખો થોડી થોડી વારે ઝીણી થયા કરે. તેમના હાથમાં એક કે બે જોડી રેખાઓ સિવાય ઝાઝી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
A
www.jainelibrary.org