________________
૯૯
જિપ્સી સાથે ફોટો નિસ્તેજ ચહેરાવાળા માણસો ચીંથરેહાલ દશામાં ગંદાં પડાઓમાં રહેતાં નજરે પડતાં હતાં. તેમનાં આવકનાં સાધનો નજીવાં હતાં. ભારતમાં અને બીજે ઘરની પાછળ વાડામાં જેમ શાકભાજી ઉગાડાતાં હોય છે તેમ અહીં કેટલાંક ઘરોની પાસે, આપણે ત્યાં બંગાળનાં કે બિહારનાં કેટલાંક ગામડાંઓમાં હોય છે તેમ, એક નાનું ખાબોચિયું હોય છે અને તેમાંથી તેઓ માછલાંઓ પકડતાં હોય છે. માછલી એ આ તરફના ચીનાઓનો મુખ્ય ખોરાક છે.
થોડી વારે અમારી બસ ચીની સરહદ પાસે આવી પહોંચી. અમે બધાં ઊતર્યા. અમારી ગાઈડ યુવતીએ કહ્યું, “સરહદ સારી રીતે જોવી હોય તો પાસેની ટેકરી ઉપર જાઓ. ત્યાંથી સરસ દેખાય છે.”
અમે બધાં એ બાજુ ચાલ્યાં. .
અમે ટેકરી ચઢી રહેવા આવ્યાં ત્યારે ત્યાં રસ્તાની એક બાજુએ એક વૃદ્ધ માણસ ઊભો હતો. જિપ્સી જેવો તે દેખાતો હતો. તેણે આખા શરીરે કાળાં કપડાં પહેર્યા હતાં. માથે પણ કાળી ચીની ટોપી પહેરી હતી. ચારેક ફૂટની તેની ઊંચાઈ હતી. આંખો તદ્દન ઝીણી હતી. આમેય ચીનાઓની આંખ ઝીણી હોય છે. ચહેરા ઉપર ઘણી કરચલીઓ હતી. શ્વેત લાંબી દાઢી અને ટૂંકી મૂછ હતી. નેવુંથી વધારે ઉંમર હશે એમ લાગે. પ્રવાસીઓને જોતાં જ એ હાથ લાંબો કરીને ઊભો રહ્યો. ભીખ માગવાનો આ એનો રોજનો ધંધો હશે, કારણ કે અહીં રોજ સેંકડો વિદેશી પ્રવાસીઓ આવે છે.
એની સ્થિતિ જોઈ મને દયા આવી. મારા ખીસામાંથી એક સિક્કો કાઢી એને આપવા હું ગયો. એણે મારા મિત્રને ઈશારો કર્યો કે ફોટો પાડો. મને થયું કે જિપ્સીને ફોટો પડાવવાની ઇચ્છા છે તો. ભલે એક ફોટો લેવાયે. અહીં આવા જિપ્સીઓ છે એની આપણને પણ યાદગીરી રહેશે. જિપ્સીની પાસે હું ઊભો રહ્યો અને મારા મિત્રે ફોટો પાડ્યો. જેવી ચાંપ દબાવી કે તરત જિસી મારા મિત્ર તરફ ધસ્યો. તેનો કેમેરા પકડી લીધો. અચાનક આ શું થઈ ગયું તે સમજ પડી નહિ. એની ભાષા અમે સમજીએ નહિ અને અમારી ભાષા એ સમજે નહિ. કંઈક રકઝક થવા લાગી. એ પૈસા માગે છે એમ દેખાયું. એટલામાં ત્યાંથી પસાર થતા એક સ્થાનિક ચીની સજ્જને કહ્યું,
એની સાથે ફોટો પડાવવાના તમારે પૈસા આપવા પડશે, રોજ નવા-નવા આવતા પ્રવાસીઓ પાસેથી આ રીતે એ પૈસા પડાવે છે. આ એનો ધંધો છે.” અમે એક ડૉલર આપ્યો, પરંતુ તે માન્યો નહિ અને અમારો કેમેરા 'છોડે નહિ. છેવટે બે ડૉલર આપવા પડ્યા.
જ્યાં વિદેશી પ્રવાસીઓની અવરજવર હોય છે ત્યાં આવા જિપ્સીઓ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org