________________
અશુભ કર્મ બંધાઈ જાય છે.
અભ્યાખ્યાનનું પાપકર્મ કેટલું ખરાબ છે તે વિશે ઉપમા આપતાં ‘હિંગુલપ્રકરણ’ ગ્રંથમાં કહેવાયું છે કે :
देवेषु किल्बिषो देवो ग्रहेषु च शनैश्वरः । अभ्याख्यानं तथा कर्म सर्व कर्मसु गर्हितम् ॥
[જેમ દેવતાઓમાં કિલ્બિષ નામના દેવતા હલકા ગણાય છે, જેમ ગ્રહોમાં શનિશ્ચર ગ્રહ હલકો ગણાય છે, તેમ બધાં કર્મોમાં અભ્યાખ્યાનનું કર્મ ઉપર આળ ચઢાવવાનું કર્મ હલકું ગણાય છે.]
પારકા
અભ્યાખ્યાની કેવા પ્રકારનાં કર્મ બાંધે છે અને ભોગવે છે તે વિશે ગૌતમસ્વામીએ પૂછેલા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં ભગવાન મહાવીરસ્વામીએ કહ્યું છે जेण परं अलिएणं असंतक्यणेणं अष्मख्खाणेणं अब्भकरवाई । तस्सणं तहप्पगास चेव कम्मा कज्जति । जत्थेवणं भिसमागच्छति, त्थेव पडिसंवेदई ।
(માવતીસૂત્ર ૧/૬)
[જેઓ બીજાં ઉપર જૂઠાં કલંક ચડાવે છે, અભ્યાખ્યાનનું પાપ આચરે છે તેઓ તેવા પ્રકારનાં કર્મ બાંધે છે, જ્યારે તે કર્મ ઉદયમાં આવે છે ત્યારે તેઓ તેવાં ફ્ળ ભોગવે છે.]
આમ, અભ્યાખ્યાનનું પાપકર્મ જ્યારે ઉદયમાં આવે છે ત્યારે જીવને તેવા પ્રકારનાં ભારે દુઃખ ભોગવવાં પડે છે. એટલે જ ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજીએ કહ્યું છે કેઃ
અછતે દોષે રે અભ્યાખ્યાન જે, કરે ન પૂરે ઠાણો જી;
તે તો દોષે રે તેહને દુઃખ હોવે,
ઈમ ભાખે જિન-ભાણો જી.’
ધર્મ-તત્ત્વજ્ઞાનના ક્ષેત્રે પણ જે ન હોય તેવા દોષો કે ભાવોનું આરોપણ કરવું એ પણ અભ્યાખ્યાનનો જ એક પ્રકાર છે. આવા અભ્યાખ્યાનીઓ મિથ્યાત્વી હોય છે. વસ્તુતઃ મિથ્યાત્વી હોવાને કારણે તેઓ અભ્યાખ્યાની બને છે. ઉપાધ્યાય શ્રી. યશોવિજ્યજી કહે છે :
મિથ્યામતિની રે દશ સંજ્ઞા જિકે, અભ્યાખ્યાનના ભેદો જી, ગુણઅવગુણનો જે કરે પાલટો, તે પામે બહુ ખેદો જી.’
-
Jain Education International
૨૦૨ જૈન આચારદર્શન
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
