________________
कुआसणं चलासणं चला दिट्ठी सावज्ज
किरियाऽऽलंबणाकुंचण पसारणा आलसमोटन मल विमासणं निद्रा वेयावच्चति
__ बार स कायदोसा ॥ (૧) કુઆસન પલાંઠી) : સામાયિકમાં પગ ઉપર પગ ચડાવીને અયોગ્ય રીતે, અભિમાનપૂર્વક, અવિનયપૂર્વક બેસવું.
(૨) ચલાસન (આસ્થિરાસન): સામાયિકમાં સ્થિર ન હોય તેવા, હાલકડોલક થાય તેવા આસન ઉપર બેસવું અથવા બેસવાની જગ્યા વારંવાર બદલવી
) ચલદષ્ટિ : દષ્ટિ સ્થિર ન રાખતાં ચંચલ રાખવી, સામાયિકમાં આમતેમ જુદી જુદી દિશામાં જોયા કરવું.
૪) સાવદ્ય ક્રિયા: સામાયિકમાં બેઠા પછી પાપરૂપ, દોષરૂપ કાર્યો કરવાં અર્થાતુ ગૃહસ્થે ઘરનાં કામો કરવાં કે કરાવવાં.
(૫) આલંબનઃ ભીંત વગેરેનો ટેકો લઈને બેસવું, તે આળસ, પ્રમાદ, અવિનયનું સૂચક છે.
(૬) આકુંચન-પ્રસારણ: નિયોજન હાથપગ લાંબાટૂંકા કર્યા કરવા. (૭) આળસ : આળસ મરડવી.
(૮) મોટન ભોડન): સામાયિકમાં બેઠાં બેઠાં હાથપગની આંગળીઓના ટાચાકા ફોડવા (ટચાકા વગાડવા).
(૯) મલ : શરીરને ખંજવાળી મેલ ઉતારવો.
(૧૦) વિમાસણ : લમણે અથવા ગળામાં હાથ નાખી ચિંતામાં બેઠા હોય તેમ બેસી રહેવું અથવા કંઈ સૂઝ ન પડે એથી ઊભા થઈ આમતેમ આંટ મારવા.
(૧૧) નિદ્રા : સામાયિકમાં ઝોકાં ખાવાં, ઊંઘી જવું.
(૧૨) વૈયાવચ્ચઃ સામાયિકમાં બીજા પાસે શરીર કે માથું દબાવરાવવું, માલીસ કરાવવું વગેરે પ્રકારની સેવાચાકરી કરાવવી. કેટલાક વૈયાવચ્ચને બદલે વસ્ત્રસંકોચનને ઘેષ તરીકે ગણાવે છે. ઠંડી-ગરમીને કારણે અથવા નિષ્કારણ કપડાં સરખાં કર્યા કરવાં તે. કેટલાક આચાર્યો વૈયાવચ્ચને બદલે કંપનીને દોષ ગણાવે છે. શરીરને ડોલાવ્યા કરે અથવા ઠંડી વગેરેને કારણે શરીર ધ્રૂજ્યા કરે છે. સામાયિકમાં કાયાના આ બાર પ્રકારના દોષ માટે નીચે પ્રમાણે ગાથા પણ છેઃ
पललठि अथिरासन, दिशि पडिवति कज्ज अदुं भे अंगोवंगमोहणं आलस करडक मलकंडु । विमासणा तह उंधणाइ इव दुवालस दोस वज्जियस्स काय समइ विशुद्धं अगविहं तस्स सामाइयं ॥
સામાયિક ૬૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
