________________
જ્યાં સુધી મન વચન કાયાને આત્મબુદ્ધિથી ગ્રહણ કરવામાં આવશે ત્યાં સુધી ક્લશે વાસિત મન સંસાર છે. અને તે મનવચન કાયાને આત્માથી ભિન હોવાનો અભ્યાસ થશે ત્યારે ક્લેશરહિત મોક્ષ - ભવપાર છે.
[૩૦] પ્રારંભમાં સાધક શુદ્ધાત્મસ્વરૂપનું ચિંતન કે ભાવન કરે છે ત્યારે પૂર્વસંસ્કારો પણ ઉત્તેજિત થઈ બાહ્ય વિષયોમાં સુખનો ભાસ પેદા કરે છે. આત્મસન્મુખ થવામાં દુઃખ ચંચળતા કે વ્યાકુળતા પેદા કરે છે. છતાં પણ સદ્ગુરુના બોધે જે સાધક તે પ્રયત્નમાં થાકતો નથી, નિરંતર ભાવના કર્યા કરે છે, તેને આત્મસ્વરૂપની શ્રદ્ધા થાય છે, પ્રતિભાસ થાય છે, અને તેથી બાહ્ય વિષયોમાં દુખ અને આત્મચિંતવનમાં સુખનો અનુભવ થવા લાગે છે. પછી તે સાધક નિરંતર આત્મસન્મુખ રહેવાની ભાવના કરે છે. આમ છ માસ નિરંતર પુરુષાર્થ કરે તો શુદ્ધસ્વરૂપે પ્રગટ થાય છે.
૩િ૦૧] સવિશેષ યોગીજનોની દશા કંઈ આશ્ચર્યજનક છે. દેહ છેદાઈ જાઓ, ભેદાઈ જાઓ, નાશ થઈ જાઓ, છતાં તે નિર્મળ આત્માનું જ ધ્યાન કરે છે.
૩િ૦૨]. - શરીર, સંચર, ભોગાદિ આત્માને બાધક છે. તેના સ્વભાવોનું ચિંતન કરવું તે અનુપ્રેક્ષા છે. જ્ઞાનની વારંવાર અનુભવરૂપ ભાવના કરવાથી ઉપયોગની સ્થિરતા થાય તે ધ્યાન છે. ભાવના કારણ છે, ધ્યાન કાર્ય છે. ભાવના વડે સંસાર દેહાદિ પદાર્થોને જાણવા તેનો યથાર્થ નિર્ણય કરી, રાગદ્વેષને દૂર કરવા અને પછી કોઈ એક શુદ્ધ પદાર્થનું ધ્યાન કરતાં જીવ ધ્યાન- અવસ્થાને પ્રાપ્ત થાય છે.
[૩૩] મિથ્યાત્વને સૂક્ષ્મ રીતે જાણો અને તેનો નાશ કરે.
બાહ્યવ્રતાદિક તે તો શરીરાદિ પર દ્રવ્યાશ્રિત છે. પરદ્રવ્યોનો આત્મા કર્તા નથી. પ્રતાદિક ગ્રહણ-ત્યાગરૂપ પોતાના શુભ ઉપયોગ થાય છે તે પોતાના જ આશ્રયે થાય છે. તેથી પોતે કથંચિત કર્યા છે. તેમાં કર્તુત્વ
૮૨ અમૃતધારા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
