________________
આવી ફળ આપ્યા વગર નિર્જરા પામે છે. આ સકામ નિર્જરા છે. તેથી દીર્ઘ નવો બંધ થતો નથી. જે અલ્પકાલીન બંધ થાય છે તે સાતથી દસ ગુણસ્થાનક સુધી હોય છે. તે અબુદ્ધિપૂર્વકનો હોવાથી બંધરૂપે માનવામાં આવ્યો નથી. મોહનીયકર્મના ઉદય સમયે જીવનું રાગદ્વેષના પરિણામરૂપે પરિણમન છે તે વિભાવ ભાવ નવીન દ્રવ્યકર્મોને બંધ થવામાં કારણભૂત થાય છે. જીવ જ્યારે આત્મસ્વરૂપમાં તન્મય રહે છે ત્યારે કર્મબંધ થતો નથી.
[૨૪૨] પદાર્થોનું જોવું (દર્શન) જાણવું (જ્ઞાન) સિદ્ધ અને સંસારી બંને જીવો કરે છે. સિદ્ધના જીવોના જ્ઞાનમાં સમસ્ત વિશ્વ પ્રતિબિંબિત થાય છે પરંતુ સિદ્ધો નિર્વિકલ્પ દશામાં છે. સંસારી સવિકલ્પક હોવાથી આકુળતા સહિત છે, તેથી કર્મોનો બંધ થાય છે. અને સિદ્ધદશામાં નિર્વિકલ્પ દશામાં – જ્ઞાનમાં કર્મોનો અભાવ હોવાથી પરમ સુખમાં રમણતા હોય છે.
૨૪૩] મતિ, શ્રુત, અવધિ અને મનઃ પર્યવજ્ઞાન વિકલ્પ જ્ઞાન છે. જો તે સમ્યગ્દર્શન સહિત છે તો કર્મબંધનું કારણ નથી પરંતુ જો મતિ, શ્રત, અવધિ, મિથ્યાદર્શન સહિત છે તો આત્મા રાગાદિના વિકલ્પો કર્યા કરે છે, તે કર્મબંધનું કારણ હોવાથી આત્માને દુઃખ ભોગવવું પડે છે.
[૨૪] કેવળ દર્શન અને કેવળજ્ઞાન નિર્વિકલ્પ દર્શનજ્ઞાન હોવાથી સમસ્ત વિકલ્પો શાંત થઈ જાય છે. આત્મા નિરાકુળ સુખને પ્રાપ્ત કરે છે. વિકલ્પ રહિત ચિત્તની એકાગ્રતા તે સમાધિયોગ છે, અને એકજ વિષયમાં ઉપયોગને જોડવો તે ધ્યાન છે. પોતાના આત્માનું સ્વયં સ્વસંવેદન રૂપ ધ્યાન કરવું.
[૨૪૫] અંતર નિરીક્ષણ કરતાં દોષ જણાય અને તેનું દુઃખ ન અનુભવાય તો તે અસાવધાની કે સ્વચ્છેદ છે અને જો દોષ જેટલો પોતાને દોષી માનશે તો તે દોષમાં એકત્વબુદ્ધિ તે પણ અસાવધાની છે. કારણ
૬૬ - અમૃતધારા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
