________________
સમાધિદશા ધર્મધ્યાનીને હોય છે. આત્મા માત્ર જ્ઞાનસ્વરૂપ છે. અન્ય સમસ્ત પદાર્થો માત્ર શેય – જણાવા યોગ્ય છે. દર્પણમાં પદાર્થનું પ્રતિબિંબ પડે છે ત્યારે દર્પણ તો દર્પણ જ રહે છે. તેમ જ્ઞાનમાં પદાર્થ જણાય ત્યારે જ્ઞાન જ્ઞાનરૂપ રહે છે. શેય માત્ર શેયરૂપ છે. આવી સમજથી અન્ય પદાર્થમાં ઈષ્યનિષ્ઠ બુદ્ધિ થતી નથી. બાહ્ય ઉદય હોય પણ તે તે પદાર્થોમાં બુદ્ધિપૂર્વકના રાગદ્વેષ થતાં નથી. તેથી વિકલ્પ શાંત થાય છે, ત્યારે ધર્મધ્યાન થતાં સ્વરૂપાનંદ પ્રગટે છે. સ્વરૂપ લીનતા થાય છે.
[૮૧૦]. સન્માર્ગ, અધ્યાત્મમાર્ગ, પરમાર્થમાર્ગ લોકસંજ્ઞાથી નિરપેક્ષ છે. અંતરંગ દૃષ્ટિની મુખ્યતા છે. તે જગતના પ્રવાહથી દૂર છે. યદ્યપિ મોક્ષાર્થી સાધકને છદ્મસ્થપણામાં પૂર્વપુણ્યના ઉદયકાળે લોકપ્રશંસા, જનપ્રિયતા, બહુમાન આદિ હોય, તો પણ મોક્ષાર્થી તેમાં ઈઝ બુદ્ધિ કરતો નથી. પોતે તેવા લોક પ્રશંસાદિથી મુક્ત છે. પરંતુ જો તેવા પરિચયમાં રાગ કરે, ઇચ્છે, માનાદિ વૃદ્ધિ પામે તેવું કરે તો તેનું અધ્યાત્મ માર્ગથી પતન થાય. પરની અપેક્ષા આ માર્ગમાં બાધકતા છે, એ વિરાધક ભાવ છે.
૮િ૧૧] વ્યવહારનું હવે પ્રયોજન નથી તેમ સૂક્ષ્મભાવને ગ્રહણ કરવાવાળી આત્મસ્વભાવરૂપ પરિણતિ થવાથી અપૂર્વ કોટિની નિશ્ચયદશાની ભાવના ઉત્પન્ન થાય છે. હવે શુભ વિકલ્પ પણ છૂટી જાય છે. અને ચિત્ત નિર્વિકલ્પ દશા પામે છે. તે દશા સર્વ વ્યવહાર પ્રયોજનથી મુક્ત એવી સમાધિદશા ઉત્પન કરે છે. તેના સ્વામી પ્રાય મુનિજનો છે.
[૮૧૨] જેઓ નિશ્ચયધર્મને આત્મામાં ધારણ કરી રહ્યા છે તેવા નિર્વિકલ્પ દશાવાળા આત્મસ્વભાવમાં તન્મયપણાને પામ્યા છે તેમને આવશ્યકદિ ક્રિયા કરવા લાયક નથી. કારણ કે નિશ્ચયધર્મમાં – નિર્વિકલ્પતામાં તેમને ઉત્કૃષ્ટ નિર્જરા હોય છે. તે આવશ્યકાદિ ક્રિયાઓ વ્યવહાર
૨૨૪ * અમૃતધારા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
