________________
અધ્યાત્મયોગ એ મોક્ષમાર્ગનું પ્રબળ કારણ હોવાથી શાસ્ત્રમાં એનું માહાસ્ય કહ્યું છે. છતાં યોગીજનો જ્યારે સામર્થ્યયોગમાં આવે છે ત્યારે તે યોગીઓનું લક્ષ્ય ત્રિકાળી ધ્રુવ (અચલ) સ્વરૂપ પ્રત્યે હોય છે. માટે કેવળ અધ્યાત્મનાં બાહ્ય કારણોમાં અટકી ન જવું. પણ ત્રિકાળી ધ્રુવ સ્વરૂપ પર સઘળું લક્ષ્ય – જોર જમાવવું. તેમાં અધ્યાત્મયોગનો મહિમા આવી જાય છે.
[૭૮૯]. હું જ્ઞાનસ્વરૂપ છે તેની પ્રાપ્તિની રુચિનો જો સદ્દભાવ ટકે તો જીવ દેહભાવથી ભિન્ન એવું ભેદજ્ઞાન કરે. સ્વભાવ પ્રાપ્તિની રુચિ થાય અને રાગભાવથી ઉપયોગ છૂટો પડે તો સ્વરૂપ પ્રહણ થાય જેમાં સ્વસંવેદનની અનુભૂતિ છે. સ્વભાવ પ્રત્યેની અત્યંત રુચિ અને તેની જ પ્રાપ્તિની અત્યંત શ્રદ્ધા જીવને રાગાદિથી છૂટો પાડે છે. રાગાદિ પ્રત્યે અત્યંત અભાવ થાય છે. આમ જ્ઞાનરૂપ દષ્ટિ અને અંતરંગ રુચિથી સ્વકાર્ય સિદ્ધ થાય છે.
[૭૯O] સાધક આત્મા આત્મશ્રેયાર્થે સ્વાધ્યાય – ચિંતન આદિ કરે પરંતુ પૂર્વકર્મના ઉદયમાં રાગાદિ ભાવ થાય તો તેનો પુરુષાર્થ નિરર્થક થાય અને ભેદજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ ન થાય, અને તેને માટે ક્યાં તો ભ્રમ પેદા થાય છે. માટે તેવો સાધક ખૂબ જાગૃતિપૂર્વક પૂર્વકર્મના ઉદયને મંદ પરિણામે વેદન કરીને ભેદજ્ઞાનને મુખ્ય કરે તો આત્મવિકાસ થાય. આત્મા દેહમાં રહેલો છે છતાં નિર્વિકલ્પ સમાધિરૂપ તપ વિના મોટા મહાત્માઓ પણ તેને જાણી શક્યા નથી કે અનુભવી શક્યા નથી. [૭૧]
ચર્મચક્ષુને સ્થાને આત્માને સ્થાપવાથી (શુદ્ધ દૃષ્ટિને) આત્માની સર્વોત્તમતાનો પ્રારંભ થાય છે. પૂર્ણ દૃષ્ટિવંતને સ્વ તેમજ પરની પૂર્ણતાનાં દર્શન થાય છે. તેમજ સમગ્ર જીવલોક આત્મવત્ જણાય છે. તેથી ન કોઈ પ્રત્યે રાગ કે ન કોઈ પ્રત્યે દ્વેષ. સર્વ જણાવા છતાં તે જ્ઞાતા છે. તેથી ઉત્તમ નિષ્પાપ જીવનના ચરમ શિખરનો અધિકારી બને છે. માટે સ્વદર્શનની મુખ્યતાથી પરમાત્મદર્શનની વિશેષતા છે. [૭૨]
અમૃતધારા ૨૧૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
