________________
સુખસ્વરૂપ છે. આવો તત્ત્વબોધ થતાં બાહ્ય સાધનો સુખ કે દુઃખનાં સાધનો છે તેવા મિથ્યા વિકલ્પો શાંત થાય છે. [૭૫૯]
આત્મા અનંત ગુણનિધાનથી સંપન્ન છે. પુરુષાર્થ અનુસાર ગુણો પ્રગટે છે, તે પુરુષાર્થનું પરિણમન જીવમાત્રનું સ્વતંત્ર છે, કેમકે દરેકના પુરુષાર્થમાં તરતમતા છે. છતાં સર્વ ગુણના વિકાસમાં પુરુષાર્થની મુખ્યતા છે માટે પુરુષાર્થ. પરાયણ થવું.
પુરુષાર્થની મંદતાથી સાધકમાં એકાએક શુદ્ધ ઉપયોગ પ્રગટતો નથી, ત્યારે શુભ ભાવો હોય છે, તે ઉચ્ચ કક્ષાના હોવા છતાં સાધક તેને શુદ્ધ ધર્મ માનતો નથી. યદ્યપિ પ્રશસ્ત રાગને કારણે સાધક ભાવનાથી ભરપૂર હોય છે. પાપનો ભીરુ હોય છે તેથી પ્રશસ્ત રાગને છોડીને શુદ્ધોપયોગને આરાધતો તે સ્વચ્છેદમાં જતો નથી, પરંતુ ભૂમિકા પ્રમાણે પ્રશસ્તરાગ હોય છે.
[૭૬ ૧] અંતર્મુખ થતાં પહેલાં સર્વ મિથ્યાભાવ, વિપર્યાસ છૂટવા ઘટે છે. વળી સાધકે સર્વ જીવમાં સમભાવને રાખવો આવશ્યક છે. કોઈ પણ પ્રકારનો દુર્ભાવ ત્યજવા યોગ છે. સાધકને બાધક સર્વ દુવૃત્તિ ત્યાજ્ય છે. કારણ કે વ્યક્તિમાત્ર આત્મરૂપ છે. સ્વસ્વરૂપે સર્વાત્મા પરિપૂર્ણ છે. આશ્ચર્યજનક જડ પદાર્થોથી પણ શ્રેષ્ઠતમ આત્મા જ છે. તેનું સદેવ ભાન રાખવું.
[૭૬૨]. ઊંચામાં ઊંચો મેરુ પર્વત તેનાથી ઊંચો આત્મા. ઊંડામાં ઊંડો સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર તેનાથી પણ ઊંડો આત્મા છે. પહોળામાં પહોળું લોકાકાશ તેનાથી પહોળો આત્મા. ત્રિકાળવર્તી સમયથી પણ સમયાતીત આત્મા. [૭૬૩]
આત્મદ્રવ્ય એવું બળવાન છે કે તે ધારે તો અલોકને લોકમાં અને લોકને અલોકમાં ફેરવી શકે. પરંતુ તેનું સામર્થ્ય પ્રગટે છે ત્યારે તે વૈરાગ્યયુક્ત પૂર્ણ શુદ્ધાત્માને તેવી કુતૂહલવૃત્તિ જ રહેતી નથી. અન્યોન્ય દશ્યો કે પદાર્થોને ફેરવવાની બુદ્ધિ તેને જ ઊઠે છે કે જે
અમૃતધારા જ ૨૧૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
