________________
કરે છે. સમ્યગ્દર્શન જીવ પર અનુકંપા – પ્રીતિનો અમલ કરાવે છે, જેમાં વિરતિના પરિણામ છે. વિરતિ – વૈરાગ એ વિશિષ્ટ રતિ રૂપ બની અસંગ ભાવને પામે છે, ત્યારે રત્નત્રયની એકતારૂપી નિશ્ચય ચારિત્ર રૂપ સમાપત્તિને જગાડે છે.
પ્રીતિમાંથી ભક્તિ, ભક્તિમાંથી વિરતિ, વિરતિમાંથી સમાપત્તિ પરિણામે મુક્તિ.
[૭૧]. શાસ્ત્રવિહિત અનુષ્ઠાન અસથી નિવૃત્તિ અને સત્ પ્રવૃત્તિરૂપ હોવાથી મોક્ષસાધ્ય બને છે, જેનું પાલન આજ્ઞાના આરાધનથી થાય છે. તેમાં આજ્ઞાકારકનું સ્મરણ છે. તે શુદ્ધાત્મભાવનું સ્મરણ કરાવી શુદ્ધ આત્મ પ્રણિધાન મોહક્ષયનું અસાધારણ કારણ બની મોક્ષ સાધ્ય બને છે.
[૭૧૧] મોહનો ત્યાગ કરીને જે આત્મા આત્માને આત્માવડે આત્મામાં જાણે છે, તે જ તેનું સમ્યગૂજ્ઞાન – દર્શન અને ચારિત્ર છે. એ જ પરમસ્વરૂપ પામવાનો ઉપાય છે. શુદ્ધોપયોગમાં ત્રિકાળી ધ્રુવસત્તારૂપ આત્મા આત્માના આશ્રયે સ્વને જ જાણે છે. [૭૧૨]
મોહનો ત્યાગ થવા અર્થે વિચારવું કે શરીરાદિ સર્વ જડ પદાર્થો અંતવાળાં છે. આત્મા અનાદિ અનંત છે. શરીર મૂર્ત છે. આત્મા અમૂર્ત (અરૂપી) છે શરીર ઇન્દ્રિય ગ્રાહ્ય છે. આત્મા ઇન્દ્રિય અગોચર છે. શરીર પર છે, આત્મા સ્વ છે. શરીર દશ્ય છે આત્મા અદશ્ય છે. શરીર વિનાશી આત્મા અવિનાશી (આત્મ ઉત્થાનનો પાયો) અધ્યાત્મ = આત્માની સમીપ આત્માની અગ્રિમતાયુક્ત તત્ત્વ, સર્વતોમુખી આત્મશ્રેયનો ઉપાય તે અધ્યાત્મ અધ્યાત્મયોગથી આત્મિક ગુણનો વિકાસ થાય છે. જે આત્માને સાચા સુખની પરાકાષ્ઠાએ પહોંચાડે છે. ચરમાવર્તમાં આવેલા આત્માને અધ્યાત્મનો અંશ સ્પર્શે છે. ત્યારે તેને સાંસારિક પદાર્થોની તીવ્ર ઈચ્છાઓ રાગાદિ ભાવો તથા કષાયોની મંદતા થાય છે.
[૭૧૩]
અમૃતધાચ ક ૧૯૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
