________________
પશ્ચિમમાં આથમે આ જગતમાં બધા જ સ્વીકારે છે. વાસ્તવમાં સૂર્ય ઊગતો નથી આથમતો નથી. દિશા બદલે, પ્રદક્ષિણા કરે છે. છતાં કેવી કલ્પના કરી છે. તેમ જીવ જન્મમરણની કલ્પના કરી સુખ, દુ:ખ, ભય વગેરે અનુભવે છે. ચંદ્રની વધઘટ થતી જોવાય છે, ખરેખર ચંદ્ર વધેઘટે છે ? રાહુની છાયા તેના તેના ૫૨ ૫ડે છે, ચંદ્ર કંઈ વધતો ઘટતો નથી. ઇન્દ્રિયોના અનુભવ આવા છે હોય ખોટું દેખાય સાચું. તત્ત્વદૃષ્ટિ જ્ઞાનદૃષ્ટિ જ મૂળ સત્યને જાણે છે. અર્થાત્ વિવેકપૂર્ણ દૃષ્ટિ એ તત્ત્વદૃષ્ટિ-જ્ઞાનદૃષ્ટિ છે. [૫૬ ૮]
પૂર્વે નહોતું, જે ભાવિમાં નથી. અને વર્તમાનમાં નથી તેવું કોઈ સત્ હોઈ ન શકે. સત્ ત્રણે કાળ અબાધિત છે. જે પૂર્વે ન હતું અને હવે પછી નહિ હોય તે નિત્ય ન હોઈ શકે. જે વર્તમાનમાં છે, પૂર્વે હતું અને ભાવિમાં રહેવાનું છે તેવું આત્માનું-સનુ અસ્તિત્વ છે. તેથી તે અમર, અજન્મા અને અદ્ભુત છે. અમૂર્ત છે સૂક્ષ્મ છે, [૫૬૯]
એવા ગહન તત્ત્વનો અનુભવ તે જ્ઞાન છે. તે જ આત્મા છે. આથી દેહનું વિનાશીપણું સમજાય છે. વર્તમાનમાં દેખાય છે તે પણ રોગ અને જરા–ભયવાળું અને આજે જેવું છે તેવું ભૂતકાળમાં નહોતું ભાવિમાં મળશે નહિ. તેથી શરીર સાચું નથી તો તેના સગાંવહાલાં સાચાં કેવી રીતે માનશો ? માટે એ વિચાર છોડી દેવો કે આ તો મારાં અને હું તેમનો. [૫૭]
સંસાર અનાદિ અનંત પ્રવાહથી છે. તે સિવાય તો તે પણ અસત્ છે. કાળચક્રના અવસર્પિણી ઉત્સર્પિણી જેવા ચઢ ઊતરના ભેદો સંસારનું અસત્યપણું જણાવે છે. જો સંસાર આ રીતે અસત્ હોય તો તેમાં કલ્પેલા સુખદુઃખાદિ પણ અસત્ છે. આ સર્વ જાણનાર એવો આત્મા સત્ છે. ગમે તેટલા દેહમાં પરિવર્તિત થવા છતાં તેનું જ્ઞાન નષ્ટ થતું નથી. આવરણ પામે છે. આત્મા આત્માને જ સારરૂપે જાણે તેને દેહાદનો ભ્રમ છૂટી જાય અને આત્મા સરૂપે પ્રગટ થાય. [૫૭૧]
Jain Education International
અમૃતધારા * ૧૫૭
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
