Amrutdhara

SR No.: 001993
Original Sutra Author: N/A
Author: Sunandaben Vohra
Publisher: Anandsumangal Parivar
Publication Year: 2004
Total Pages: 282
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, Ethics, & Sermon
File Size: 14 MB

Page 114

કાલદ્રવ્ય નિમિત્તરૂપ છે. પરંતુ તે વસ્તુને પરિણાવતું નથી. [૩૭૦]
યદ્યપિ શાસ્ત્રમાં કર્મસિદ્ધાંત નિમિત્તની ભાષામાં છે, જીવે કર્મ બાંધ્યાં, કે જીવે કર્મોનો નાશ કર્યો, તે કથનપદ્ધતિ છે. તેનો વાસ્તવિક અર્થ એવો છે કે જીવ જ્યારે સ્વયં રાગ, દ્વેષ, મોહરૂપે પરિણમન કરે છે ત્યારે કામણવર્ગણા પોતે કર્મરૂપ પરિણમિત થઈ તે પહેલાંનાં કમ સાથે મળી જાય છે તે કર્મબંધ છે. જીવ નિજ શુદ્ધાત્મમાં લીન થાય છે ત્યારે અનંતજ્ઞાનાદિને પ્રાપ્ત કરી અરિહંત પરમાત્મા બને છે. ત્યારે ઘાતી કર્મો સ્વયં ખરી જાય છે. ત્યાર પછી અઘાતી કર્મોનો નાશ થતાં, સર્વકર્મોનો ક્ષય થતાં શુદ્ધતારૂપ મોક્ષ પામે છે.
[૩૭૧] સમ્યગ્ગદર્શનની પ્રાપ્તિ દેશનાલબ્ધિપૂર્વક થાય છે. અર્થાત્ દેશના તીર્થકર, ગુરુ જ્ઞાનીઓના ઉપદેશ કે શાસ્ત્રના નિમિત્તથી પ્રાપ્ત થાય છે, તે બહિરંગ નિમિત્ત છે. દેશના લબ્ધિવાળો જીવ વળી જિન પ્રતિમાદર્શન, એવા કોઈ કારણથી અંતર્મુખ થઈ સમ્યગુદર્શનની પ્રાપ્તિ કરે છે, ત્યારે તે તે કારણો બહિરંગ નિમિત્ત કહેવાય છે.
૩િ૭૨] સમ્યગદર્શન કાર્ય છે અને તે કાર્યનું ઉપાદાન કારણ જીવનો શ્રદ્ધાગુણ છે. કારણ કે શ્રદ્ધાળુણ પોતે સમ્યગ્દર્શન પર્યાયરૂપે પરિણમિત થાય છે. ત્યારે દર્શનમોહનીય કર્મનો ક્ષય, ઉપશમ કે ક્ષયોપશમ હોય છે અનંતાનુબંધી કષાયનો અનુદય હોય છે. આ નિમિત્ત અંતરંગ કહેવાય છે. ક્ષાયિક સમ્યગુદર્શન પ્રાપ્ત કરે છે, તેનું ઉપાદાન કારણ જીવનો શ્રદ્ધાળુણ છે. તેની પ્રાપ્તિમાં તેને યોગ્ય બહિરંગ નિમિત્ત હોય છે. બાહ્ય પદાર્થમાંથી લક્ષ છોડી જીવની નિજશુદ્ધાત્મામાં સ્થિરતા થાય છે ત્યારે સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત થાય છે.
૩િ૭૩] અર્થાત્ નિમિત્તને કેવળ નિમિત્તરૂપે સ્વીકારવાનું છે. નિમિત્તને કર્તા માનવાનો નથી. જે જે કાર્ય થાય તે સમયે તેને યોગ્ય નિમિત્ત ઉપલબ્ધ થતું હોય છે. કોઈ નિમિત્તને લાવી શકાતું નથી કે દૂર કરી શકાતું નથી. ભ્રાંતિપણે જીવ પદ્રવ્યનો કર્તા માની ને વળી ભોક્તા પણ
અમૃતધારા ૧૦૧