________________
છે. રાગ છોડો, અપ્રશસ્ત રાગને બદલે પ્રશસ્ત રાગ કરો, વિકલ્પને શમાવો, ઉપયોગને, ભાવને અંતરમાં વાળ, ચિત્ત શુદ્ધિ કરો, અંતરદૃષ્ટિ કરો વિગેરે ઉપદેશની પદ્ધતિ વ્યવહારનયની અપેક્ષાએ વર્તમાન ક્ષણિક પર્યાયમાં તાદાસ્યવૃત્તિના જીવને, સ્વકતૃત્વવાળા જીવો માટે ઉપકારી છે. તેથી ગુરુજના સદ્ધયવહારમાં જીવોને જોડે છે. વળી તે સદ્વ્યવહારમાં પ્રભાવ જીવને પોતાની યોગ્યતા મુજબ શુદ્ધ નિશ્ચયરૂપ પરિણતિને પ્રગટ કરનારી છે. માટે સાધકે પોતાની યોગ્યતા મુજબ માર્ગદર્શન મેળવી તે પ્રમાણે પ્રવર્તવું. કારણ કે રાગાદિનો ત્યાગ કરો વિગેરે ઉપદેશનો મૂળ આશય વિભાવનો આશ્રય ત્યજી સ્વભાવનો જ આશ્રય કરવાનો છે. પ્રકાશ થતાં અંધકાર દૂર થાય છે તેમ સ્વભાવ પર ઝોક આપતાં રાગદશા દૂર થાય છે. રાગાદિના પદાર્થો અનેક છે. એક છોડો ને બીજું વળગે.. સ્વભાવ એક અને અખંડ છે. તેથી એકને જ વળગી જવું.
[૩પ૭]. સ્વકાર્ય અને ભૂમિકાને લક્ષમાં રાખીને સાધક અલગ અલગ અવલંબનને ગ્રહણ કરે છે, વળી પૂર્વના આરાધનના બળવાળો સાધક પ્રથમથી જ તાત્ત્વિક સામગ્રીને વ્યવસ્થિત રીતે આરાધીને સ્વીકાર્યમાં આગળ વધે છે. આમ વિવિધ પ્રકારના જીવોની ભૂમકિા પ્રમાણે વ્યવહારનિશ્ચય બંને પદ્ધતિ પ્રમાણસર છે. ગુરુજનોના યોગ્ય માર્ગદર્શન વડે સાધકે ઉદ્યમ કરવો પણ ભ્રમમાં રહેવું નહિ. જે માર્ગે જીવને વૈરાગ્યભાવની દઢતા થાય તેવો સાનુબંધ થાય તે માર્ગે ચાલવું. ભૂમિકાથી અધ્ધર ફોગટ ભ્રમણમાં ન જવું. [૩૫૮]
- જ્ઞાનીજનોએ સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે જીવ કર્મથી, તે પ્રકારની ક્રિયા દ્વારા બંધાયો છે તેમ તેની પ્રતિપક્ષી ક્રિયાયોગની સક્રિયાઓના અવલંબન દ્વારા ચિત્તશુદ્ધિ કરી ત્રિકાળી શુદ્ધ સ્વભાવમાં ઠરતો જાય છે. ત્યારે ક્રમે કરીને અવલંબન સ્વયં છૂટી જાય છે. આમ પોતાની ભૂમિકા પ્રમાણે યોગ્ય પ્રવર્તન થવું જોઈએ. પણ ભ્રમમાં પડી પ્રમાદ ન સેવવો. કારણે કે આખરે સક્રિયાયોગ અને જ્ઞાનયોગનું અવલંબન
અમૃતધારા ૯૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org