Page Text
________________
છતાં જીવને દેહાદિમાં સુખની કલ્પના અતિ દૃઢ થયેલી છે. એ મિથ્યામાન્યતાને ત્યજી દેવાનો ઉપાય બતાવે છે કે પ્રથમ તો તરંગોથી ભરપૂર એવા ચિત્તને મૃતપાય એટલે નિશ્ચેટ હોય તેવું તરંગ રહિત કરવું. સ્થિર ચિત્ત થતાં આત્મિક સુખનો આવિર્ભાવ થાય છે.
ચિત્ત જ્યારે તરંગરહિત નિષ્ક્રિય બને છે ત્યારે દેહ તેને અનુસરે છે. દેહ પણ બાહ્ય ક્રિયાઓથી વિરામ પામી સ્થિરતા ગ્રહે છે. વળી જેમ જેમ દેહભાવ છૂટે છે તેમ તેમ શરીર લાકડા જેવું સ્થિર બને છે. તેને કોઈ છંદનભેદન કરે તો પણ તે ચલિત થતું નથી ત્યારે આત્મિક સુખ પરિપક્વ થાય છે.
શરીર નિષ્ક્રિય થતાં ઇન્દ્રિયોનો સમૂહ ક્ષોભ પામી વિષયોને ત્યજી દે છે. વિષયોથી પરિહાર પામેલી ઇન્દ્રિયો મૃતપ્રાય થાય છે. ઇન્દ્રિયોની ચંચળતા શમી જતાં તેની માંગ શમી જાય છે ત્યારે આત્મિક સુખ પરિપક્વ થાય છે. ઇન્દ્રિયો અને ચિત્તવૃત્તિને શુદ્ધ કરવા માટે શાસ્ત્રજ્ઞાન કરતાં વિશેષ જરૂર સાધનાની છે. જેમ જેમ સાધના સઘન બને તેમ તેમ ચિત્ત સ્થિર અને શુદ્ધ બને છે, ત્યાર પછી ચિત્ત નિરોધ સહજ બને છે. ચિત્ત નિરોધ એ જીવનનો વિકાસ છે. એ વિકાસ વડે સંયમ સ્વાભાવિક બને છે, ત્યારે આત્મિક સુખ પરિપક્વ બને છે.
आजन्माज्ञानचेष्टाः स्वा निन्द्यास्ताः प्राकृतैरपि । વિપિન્ય મૂ! વૈવધ્યાર્વર્વત્ર નામે ॥ ૧૬૨ ॥
ભાવાર્થ : હે મૂર્ખ ! સામાન્ય મનુષ્યોથી પણ નિંદા કરવા યોગ્ય પોતે કરેલી જન્મથી આરંભી આજ પર્યંતની અજ્ઞાનની ચેષ્ટાઓનો વિચાર કર્યા પછી પણ પંડિતપણાનો ગર્વ કરતાં તું શરમાતો નથી ?
:
વિવેચન માનવ બુદ્ધિમાન છતાં મૂર્ખતા કેવી ? જો તેના મન પર કોઈ યંત્ર મુકાય કે જેમાં તેના વિચારોનું તાદૃશ્ય પ્રતિબિંબ પડે, તો જોઈને તેને ખ્યાલ આવશે કે તેનું મન કેવા કૂડાકચરાથી ભરેલું છે ? જો તારા બોલેલા શબ્દોનું પુનરાવર્તન કરી તેની કેસેટ તું સાંભળે તો તને સમજાય કે તું જીવનમાં કેટલું નિરર્થક બોલ્યો છું.
૧૪૪
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
મંગલમય યોગ
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001992 |
| Book Title | Mangalmay Yog |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sunandaben Vohra |
| Publisher | Gunanuragi Mitro |
| Publication Year | |
| Total Pages | 222 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Sermon |
| File Size | 11 MB |