________________
જીવે પોતાના શુભાશુભ ભાવથી પ્રકૃતિનું સર્જન કર્યું છે. પછી તેના ઉદય વખતે પુણ્યની ફરિયાદ શું ! અને પાપના ઉદયે ફરિયાદ શું! એ પ્રકૃતિનો દોષ જોઈ પુનઃ તેવું જ સર્જન શા માટે કરે છે. વીતરાગવિજ્ઞાન પામીને તે પ્રકૃતિનો સમભાવે સ્વીકાર કર.
દુઃખ વગરના સુખ માટે નિરપેક્ષ દશા જોઈએ. શ્રી સંભવનાથના સ્તવનમાં પ્રકાયું છે કે :
જે જન અભિલશે તે તો તેહથી નાસે રે,
તૃણ સમ જે ગણે રે તેહને નિત્ય પાસે રે. માત્ર શ્રમણ્ય જીવનશૈલીમાં જ નહિ કોઈ પણ જીવન શૈલીમાં નિરપેક્ષદશા જરૂરી છે.
દુઃખ નિવારવા અને સુખ મેળવવા પહેલાં દુઃખને અને સાચા સુખને જાણી લે.
સંસારની ચારે ગતિના દુઃખનું વર્ણન કેવળી પણ પૂર્ણપણે કરી શક્યા નથી.
તિર્યંચગતિનાં દુઃખો: જીવ માત્ર અનંતકાળ નિગોદમાં કેવળ સૂક્ષ્મ શરીર ધારણ કરી રહ્યો. એક શ્વાસમાં ૧૭ વખત જન્મમરણનું દુઃખ સહ્યું છે. ત્યાર પછી શૂલપણે નિગોદમાં અનંતકાળ ભમે છે. યોગાનુયોગ બે ઇન્દ્રિય ધારણ કરી પરાધીનતાનું મહાદુઃખ પામ્યો છે. વળી ત્રણ, ચાર કે પાંચ ઇન્દ્રિયો ધારણ કરી, અસંજ્ઞીપણે મન વગર પરાધીનતાનું ઘણું દુઃખ પામ્યો છે. સંજ્ઞીપણે મન મળ્યું તેમ વાસના વધી. તેથી અનુક્રમ પદાર્થો મેળવવા ઘણું દુઃખ ભોગવતો રહ્યો છે. વળી અન્ય જીવોને ત્રાસ આપી પાપ બાંધતો રહ્યો છે. તેના પરિણામે પોતે જ ઘણાં દુઃખ પામે છે. નરકગતિના દુઃખને જાણવું પણ દુઃખદાયક છે. ઘણા ક્રૂર પરિણામને કારણે નરકગતિ પામે છે. ત્યાંની ભૂમિ પણ દુઃખદાયક છે. અતિ અસહ્ય ગરમી ઠંડીનો દુઃખ, અતિ સુધા/તૃષાનું દુઃખ નારકી સાંકડી અતિ ગંદકી યુક્ત
હૃદયપ્રદીપનાં અજવાળાં ૭૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
