________________
તત્ત્વદ્રા વિચારે છે કે હું આ શરીરરૂપી પર્યાયમાં કર્મના નિમિત્તથી બંધાયેલો છું, દુખી છું, દરિદ્રી છું. છતાં પણ ગુરુમુખે સાંભળેલા ઉપદેશ પ્રમાણે હું શુદ્ધ આત્મા સર્વ પદાર્થોથી, ભિન્ન છું. વાસ્તવમાં હું કર્મથી બંધાયેલો નથી કે દરિકી નથી. હું સર્વ અવસ્થાથી ભિન્ન-માત્ર દ્રષ્ટા છું.
જેમ કુશળ તરવૈયાને નદીમાં જળના પ્રવાહની વૃદ્ધિ બાધા કરતી નથી તેમ દ્રષ્યને કર્મનો સંબંધ, દેહાદિની વિદ્યમાનતા છતાં તે કેવળ જોનાર છે તેમ માને છે તેથી – બાધક નથી.
તત્ત્વદ્રામાં વિવેક જાગૃત હોવાથી તે પરપદાર્થોના સંયોગમાં હેય – ઉપાદેયના ચુતના અવલંબન વડે વિકલ્પો દ્વારા લેપાતા નથી. તે જાણે છે કે મારું કાર્ય તો જાણવા જોવાનું છે.
“સાધકની એકે એક ઈન્દ્રિયો વિવેકયુક્ત જોઈએ. કોને પ્રવેશ આપવો અંદર કોને નહિ એનું કડક નિરીક્ષણ થાય અને પછી જ તે શબ્દો હોય કે દશ્ય હોય તેને પ્રવેશ મળે.
જેમ કે આંધી અચાનક આવી ચડે, ધૂળના કણો આંખ પાસે આવે કે તરત જ આંખો મીંચાઈ જશે. પોપચાં ઢળી પડશે. આંખ માટે એ નુકસાનકારક છે, એને પ્રવેશ ન આપવા આંખ તરત જ સાવધાન થઈ જાય છે.
આવું જ વિજાતીય રૂપ માટે સાધુની આંખોને થઈ શકે, થવું જ જોઈએ. સૂર્ય સામે જોતાં આંખ મીંચાઈ જાય તેવું વિજાતીય રૂપ માટે થાય.
અનાવશ્યક પ્રતિ રાગ-દ્વેષ અહંકારરહિત દ્રષ્ટાભાવ, તે સાધનાનું પ્રારંભિક ચરણ છે.
હાડ-ચામ જેવા ગંદકી ભરેલા આ શરીર પ્રત્યે સાધકને અનુરાગ કેમ હોઈ શકે?
ગુરુની એક જ થપ્પડ અને દેહાનુરાગનું ઢળી જવું. દ્રષ્યરૂપે
હૃદયપ્રદીપનાં અજવાળાં ૨૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only.
.
www.jainelibrary.org
