________________
જ દેહ, તેં જેનું લાલનપાલન કીધું, હીરા-મોતીથી જડી દીધું. તોપણ તે વય વધતાં વૃદ્ધત્વ તરફ જતાં તારું કંઈ પણ સાંભળતું નથી. રોગ થતાં તારી એને કંઈ પણ ચિંતા નથી. છતાં તું તે દેહ પર મુગ્ધ થઈ તેની નિરંતર ક્યાં ચિંતા કરે છે, ક્યાં તેને જ મુખ્ય ગણી જીવે છે.
વળી વૃદ્ધત્વ આવવા છતાં વિકૃતિઓ છુપાતી નથી. મનની માંગ વધતી જાય છે. તેથી તું આત્મહિત માટે કરવા યોગ્ય કાર્યને કરી શકતો નથી. જો તારે આત્મહિતનું પ્રયોજન સિદ્ધ કરવું હોય તો શરીરનો મોહ ત્યજી દે. આ શરીરનો સંબંધ એ જ સંસાર છે. અગ્નિને હાથમાં લેનાર અવશ્ય દાઝે છે, તેમ દેહનો આશ્રય લેનાર દુઃખી થાય છે. માટે દેહના નેહને છોડવાની યુક્તિને ધારણ કર.
ખાણ મૂત્ર ને મળનું રોગ-જરાનું નિવાસ ધામ; કાયા એવી ગણીને માન ત્યજીને કર સાર્થક કામ.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર તે કેવી રીતે બને ?
તું નક્કી કર કે હું શરીરથી જુદો છું. તેની ક્રિયાને જાણનારો છું. તેને દુઃખે દુઃખી કે સુખે સુખી થનારો હું નથી. આ શરીરની આહારાદિની ક્રિયા થાય તે તેના સ્વભાવથી થાય છે પણ હું જુદો છું. રોગ આવે ત્યારે પણ જુદો છું. રાગાદિના ભાવથી પણ જુદો છું; આમ ચિંતવે, જાણે અને સમતા રાખે તો દેહાદિના વિકલ્પ તૂટે.
દેહમાં મુગ્ધપણું કે સુખાદિનો ભાવ તે દર્શનમોહની ચેષ્ટ છે. વિપરીત માન્યતા છે. પરમાં સ્વપણાની બુદ્ધિ કરી જીવ પોતે જ પોતાનો વૈરી થાય છે, તેના જ્ઞાતાભાવને હાનિ થાય છે. દર્શનમોહને કારણે જીવને શરીરાદિમાં નિત્યની બુદ્ધિ થાય છે. તેથી તેને હાડમાંસના બનેલા પિંડમાં પણ મોહ પેદા થાય છે.
દ્રષ્ટા જાણે પણ લેપાય નહિ. દ્રષ્ટા એટલે માત્ર જાણનાર. તે
હૃદયપ્રદીપનાં અજવાળાં ૨૫
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
