________________
ગુલાબજાંબુ કે રસગુલ્લાં જેવા સુંદર જણાતા પદાર્થો જીભ દ્વારા ઉદરમાં જતાં તે સપ્તધાતુમાં વહેચાય. વિષ્ટારૂપે બહાર દેખાતું મૂળ સ્વરૂપ એવું વિકૃત બને કે તેને જોતાં અસુખ પેદા થાય.
શરીરે લગાડેલાં સુગંધી વિલેપનો થોડી વાર પછી તુચ્છ લાગે. શરીરને સ્વચ્છ કરવા લગાડેલો સાબુ મલિન થઈ જાય. પાણી દ્વારા સ્વચ્છ જણાતો દેહ પુનઃ પરસેવા દ્વારા મલિન થઈ જાય. તોપણ દેહને સુખનું સાધન માનીને માનવ પુનઃ પુનઃ તે જ પ્રયત્ન કરે છે. પણ દેહ સ્વચ્છ રહેવાનું સ્વીકારતો નથી.
આ ઉપરાંત શરીરમાં સાધન ગણાતાં નાક-આંખ-કાન કે ગુપ્ત સ્થાનોમાંથી નિરંતર અશુચિ પદાર્થો નીકળ્યા જ કરે છે છતાં દેહનું મમત્વ તેને સહી લે છે. તેના દ્વારા વિષયોને માણી તેની કેદમાં પુરાઈ જાય છે.
જ્ઞાની આત્માની શુદ્ધિને જાણે છે તેથી તે દેહની આ ભયંકર અશુચિની ખાણને દુઃખરૂપ જાણીને તે દેહને એક સાધન માની મમત્વ-રહિત થઈ તપાદિ વડે કર્મોનો નાશ કરવા વિવેકયુક્ત જીવન જીવે છે.
જ્ઞાની ચામડીથી મઢેલા શરીરના મૂળ સ્વરૂપને જાણે છે કે ઓહ! આ તો કેવળ સાત ધાતુથી ખદબદતું એક કારખાનું છે, જેમાં નિરંતર એ ધાતુઓ પરિવર્તન પામ્યા કરે છે. તે પ્રમાણ હોય ત્યારે જીવને લાગે છે કે આ શરીર તો સુખ આપી રહ્યું છે. અને તેનું પ્રમાણ વધઘટ થાય ત્યારે અશાતાનો ઉદય થતાં જીવને દુઃખનો અનુભવ થાય છે.
જ્ઞાની જાણે છે કે શરીર એ વેદનાની મૂર્તિ છે. નિરંતર સ્કુરિત એવો જીવનો ઉપયોગ નિરંતર શાતા-અશાતાનું વેદન કરે છે. જ્ઞાની તે વેદનથી ઉપયોગને ભિન્ન જાણી ભેદજ્ઞાન વડે દેહના અધ્યાસથી મુક્ત થાય છે. અનાદિકાળથી દેહની કેદમાં પુરાયેલા જીવો ચેતન
હૃદયપ્રદીપનાં અજવાળાં ૧૭
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
