________________
ધર્મકથાનુગ–મહાવીર-તીર્થ માં આંજીવક તીર્થકર ગોશાલક કથાનક : સૂત્ર ૮૨
કર્યા. તો ઠીક છે આયુષ્યમાન કાશ્યપ ! તમે ગોશાલક દ્વારા સર્વાનુભૂતિ મુનિનું ભસ્મમને આમ કહો છો. ખરું છે આયુષ્યમાન રાશિ કરણકાશ્યપ ! કે તમે મારા માટે આમ બાલા છી છે. તે કાળે તે સમયે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના કે “ગાશાલક મંખલિપુત્ર મારો ધર્માન્યાયી છે!”
અંતેવાસી, પૂર્વજનપદના રહેવાસી સર્વાનુભૂતિ
નામના અનગાર (મુનિ) હતા. તે પ્રકૃતિથી ભગવાન દ્વારા ગોશાલકના વચનના પ્રતિવાદ–
ભદ્ર યાવત્ વિનીત હતા. ધર્માચાર્ય પ્રતિના ૭૮. ત્યારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે ગોશાલક મંખલિ- અનુરાગથી ગોશાલકની આવી વાતમાં વિશ્વાસ
પુત્રને આ પ્રમાણે કહ્યું “હે ગોશાલક ! કોઈ ન કરતો ઊઠીને ઊભા થયા, ઊભા થઈને જ્યાં એક ચોર હોય અને તે ગ્રામીણ લોકો દ્વારા ગોશાલક મંખલિપુત્ર હતો ત્યાં આવ્યા, આવીને પરાભવ પામતો પામતો પિકડાઈ જવાની બીકે ગોશાલ મંખલિપુત્રને આ પ્રમાણે કહેવા કયાંક (કેઈક સ્થળે) ખાડો અથવા ગુફા અથવા લાગ્યા, “જે કોઈ પણ, હે ગોશાલ ! તથારૂપ દુગ (ઊંચી જગ્યા), નીચી જગ્યા વા પર્વત
(આર્ય પુરુષ) શ્રમણ કે બ્રાહ્મણ પાસેથી એક અથવા વિષમ (જગ્યા ન મળતાં એક મોટા પણ ધાર્મિક સુવચન સાંભળે છે, તે પણ તેમને ઊનના પુમડાથી, શણના પુમડાથી અથવા વંદન કરે છે, નમન કરે છે યાવત્ કલ્યાણરૂપ કપાસના પુમડાથી અથવા ઘાસથી પોતાની
મંગલરૂપ દેવતારૂપ ચૈત્યરૂપ (એવા ગુરુ)ની જાતને સંતાડીને રહે, તે ત્યારે ન ઢંકાયેલો • પર્યુંપાસના કરે છે (સેવા કરે છે). તો પછી હે હોય છતાં પોતાની જાતને સંતાયેલી માને છે, ગોશાલ ! તને તો ભગવાને જ દિક્ષા આપી ન છુપાયેલો હોવા છતાં છુપાયેલો માને છે,
છે, ભગવાને જ મુંડિત બનાવ્યો, ભગવાને જ ન નાસી ગયેલા હોવા છતાં નાસી ગયેલો. વ્રતાદિ આપ્યાં, ભગવાને જ શિક્ષણ આપ્યું, માને છે. એ જ રીતે તું પણ ગોશાલા ! તું ભગવાને જ બહુશ્રુત કર્યો, અને છતાં ભગવાનબીજો ન હોવા છતાં તારી જાતને બીજો દર્શાવે
ની જ વિરુદ્ધ જાય છે? તો હે ગોશાલ ! એમ છે. તો એમ ન કર ગોશાલા ! તને એ યોગ્ય
ન કર. હે ગોશાલ! તને એ ઘટતું નથી. તારી નથી. ગાશાલા ! તારી આ તે જ છાયા છે. બીજી આ તે જ છાયા છે, બીજી નહિ.” નહિ (તું તે જ છે બીજો નહી').
૮૧. ત્યારે સર્વાનુભૂતિ અનગાર દ્વારા આમ જ તે ભગવાન પ્રતિ ગોશાલકના પુનઃ આક્રોશ
કહેવાતાં ગોશાલક મંખલિપુત્ર ગુસ્સે થયા યાવનું
સર્વાનુભૂતિ અનગારને તપના તેજથી કૂટાઘાતની ૭૯, ત્યારે તે ગોશાલ મંખલિપુત્ર શ્રમણ ભગવાન
જેમ એક જ ઘાતથી તેણે ભમરાશિ કરી દીધા. મહાવીર દ્વારા આવું કહેવાતાંની સાથે જ ગુસ્સે થઈને યાવત્ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને ઊંચે
ત્યારે તે ગોશાલ સંખલિપુત્ર સર્વાનુભૂતિ ઊંચેથી અને હલકી આક્રોશણાથી કેસવા
અનગારને તપના તેજથી કુટાઘાતની જેમ એક લાગ્યો, ભારે નિંદા શબ્દોથી નિંદવા લાગ્યો, આઘાતથી ભસ્મરાશિ કરીને ફરીથી શ્રમણ હળવા-ભારે શબ્દોથી તેમની નિર્ભત્સના કરવા ભગવાન મહાવીરને હલકા ભારે શબ્દો દ્વારા લાગ્યો, હલકટ શબ્દોથી નવાજવા લાગ્યો, આ નિંદવા લાગ્યો યાવત્... “સુખ નથી.” પ્રમાણે કહેવા લાગ્યો, “તું કદાચિત નષ્ટ થયા
ગશાલક દ્વારા સુનક્ષત્ર મુનિનું પરિતાપન– છે, કદાચિત વિનષ્ટ થયો છે, કદાચિત ભ્રષ્ટ થયો છે. આજે તું નહિ હોય (હતો ન હતો ૮૨. તે કાળે તે સમયે ભગવાન મહાવીરના અંતેથઈ જઈશ). મારાથી તને (આજ) સુખ નથી.” વાસી કેશલ જનપદના નિવાસી સુનક્ષત્ર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org