________________
સૂત્ર ૧૩૨૨
કાળ લોક ભરત ક્ષેત્રમાં ઉત્સર્પિણી કાળના છ આરાઓનું સ્વરૂપ
ગણિતાનુયોગ ભા.-૨ ૩૬૧
આ કાળ ત્રણ વિભાગોમાં વિભક્ત થશે, જેમકે૧. પ્રથમ ત્રિભાગ, ૨. મધ્યમ ત્રિભાગ તથા ૩. અંતિમ ત્રિભાગ.
પ્ર. ભગવન્! આ કાળના પ્રથમ ત્રિભાગમાં
ભરતક્ષેત્રના આકાર ભાવ સ્વરૂપ કેવા હશે?
सा णं समा तिहा विभजिस्सइ, तं जहा૨. પદને ઉમા, ૨. મન્નિને તિમાને,
. છિને રિમાને प. तीसे णं भंते ! समाए पढमे तिभाए भरहस्स
वासस्स केरिसए आयारभावपडोयारे
भविस्सइ? उ. गोयमा ! बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे भविस्सइ।
मणुआणे-जाव-ओसप्पिणीएपछिमेतिभागे वत्तब्वया सा भाणिअव्वा कुलगरवज्जा उसभसामिवज्जा।
अण्णे पढंति, तं जहा-तीसे णं समाए पढमे तिभाएइमेपण्णरस कुलगरासमुप्पज्जिस्संति, तं जहा૨. સુમ,
૨. ડિસુ, 3. સીમંવરે, ૪. સીમંધરે, . હેમંરે, ૬. મંથરે, ૭. વિવાદો, ૮. વધુમાં, ૨. નસ, ૨૦. અમિલે, ૨૨. ચંખે, ૨૨. સારું, ૨૩. મલે, ૨૪. ગામી, ૨૬. ૩ . सेस तं घेव, दंडणीईओ पडिलोमाओ
ભવા . तीसे णं समाए पढमे तिभाए रायधम्मे, गणधम्मे, पाखंडधम्मे, अग्गिधम्मे, धम्मचरणे अ वोच्छिज्जिस्सइ। तीसे णे समाए मज्झिमपच्छिमेसु तिभागेसु पढममजिसमेसु बत्तब्बया ओसप्पिणीए सा
भाणिअब्बा। ५-६. 'सुसमा तहेव 'सुसमसुसमा' वि तहेव ।
छबिहा मणुस्सा अणुसज्जिसति-जावસળ પર છે
- બંધૂ. વ . ૨, મુ. ૪૭-૬૦
ગૌતમ! એનો ભૂમિભાગ ખૂબ સમતલ અને રમણીય હશે -યાવતુ- અવસર્પિણી કાળના સુષમ- દુષમા આરાના અંતિમ તૃતીયાંશમાં જેવા મનુષ્યોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તેવું જઅહીં પણ કરવું જોઈએ. પરંતુ એમાં કુલકર અને ભગવાન ઋષભનું વર્ણન કરવા નહીં. આ સંદર્ભમાં અન્ય આચાર્યોનું કથન આ પ્રકારે છે- એ કાળના પ્રથમ ત્રિભાગમાં પંદર કુલકરો હશે, જેમકે૧. સુમતિ, ૨. પ્રતિશ્રુતિ, ૩. સીમંકર, ૪. સીમંધર, પ. ક્ષેમકર, ૬. ક્ષેમંધર, ૭. વિમલવાહન, ૮. ચક્ષુષ્માન, ૯. યશસ્વાનું, ૧૦. અભિચન્દ્ર, ૧૧. ચન્દ્રાભ, ૧૨. પ્રસેનજિત, ૧૩. મરૂદેવ, ૧૪. નાભિ, ૧૫. ઋષભ. બાકીનું કથન એવા જ પ્રકારનું છે. દંડનીતિઓ વિપરીત ક્રમથી સમજવી જોઈએ.
એ કાળના પ્રથમ ત્રિભાગમાં રાજધર્મ, ગણધર્મ પાખંડ ધર્મ, અગ્નિધર્મ તથા ધર્માચરણ જુદા થઈ જશે. આ સમયના મધ્યમ તથા અંતિમ ત્રિભાગનું કથન અવસર્પિણીના પ્રથમ અને મધ્યમ
ત્રિભાગ જેવું સમજવું જોઈએ. પ-ક. સુષમા'અને સુષમ-સુષમા' નામના પાંચમાં,
છઠ્ઠા આરાઓનું વર્ણન પણ અવસર્પિણી કાળના સુષમ અને સુષમ-સુષમા આરેના(વર્ણન) જેવું જજાણવું જોઈએ. શનિશ્ચર પર્વતછપ્રકારના મનુષ્યોનું વર્ણન પણ એવા પ્રકારનું જ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org