________________
સૂત્ર ૧૧૩૧
તિર્યફ લોક : ચંદ્ર-સૂર્ય અર્ધમાસમાં ચંદ્ર-સૂર્યની મંડળ ગતિ
ગણિતાનુયોગ ભા.-૨ ૧૮૧
दोच्चे चंदायणे
દ્વિતીય ચંદ્રાયણ : ता णक्खत्ते अद्धमासे नो चंदे अद्धमासे,
નક્ષત્ર અર્ધમાસ, ચંદ્ર અર્ધમાસ નથી અને चंदे अद्धमासे नो णक्खत्ते अद्धमासे,
ચંદ્ર અર્ધમાસ, નક્ષત્ર અર્ધમાસ નથી. १. प. ताणक्खत्ताओ अद्धमासाओ ते चंदे चंदेण (૧) પ્ર. નક્ષત્ર અર્ધમાસથી ચંદ્ર અર્ધમાસમાં ચંદ્ર अद्धमासे णं किमधियं चरइ ?
કેટલો અધિક ચાલે છે ? उ. ता एगं अद्धमण्डलं चरइ, चत्तारि य
એક અર્ધમંડળ તથા દ્વિતીય અર્ધમંડળના सत्तट्ठिभागाइं अद्धमण्डलस्स सत्तट्ठिभागं
સડસઠભાગોમાંથી ચારભાગ અને સડસઠમાં एगत्तीसाए छेत्ता णव भागाइं,
ભાગને એકવીસ ભાગોમાં વિભક્ત કરી
એમાંથી નવભાગ (જેટલો) વધુ ચાલે છે. ता दोच्चायणगए चंदे पुरच्छिमाए भागाए
દ્વિતીય અયનગત ચંદ્ર સર્વાભ્યન્તર મંડળના णिक्खममाणे सत्त चउप्पण्णाई जाइं चंदे
પૂર્વભાગથીનિષ્ક્રમણ કરતો એવો(અર્ધમંડળ परस्स चिन्नं पडिचरइ, सत्त तेरसगाई
ના) સડસઠ ભાગોમાંથી ચોપન ભાગોમાં जाई चंदे अप्पणा चिण्णं चरइ,
અર્થાતુ અન્ય સંચરિત મંડળના ભાગોમાં ચંદ્ર ગતિ કરે છે અને (અર્ધમંડળના) સડસઠ ભાગોમાંથી તેર ભાગોમાં ચંદ્ર (પોતાના)
સંચરિત મંડળના ભાગોમાં ગતિ કરે છે. तादोच्चायणगए चंदेपच्चत्थिमाए भागाए
દ્વિતીય અયનગત ચંદ્ર સર્વાભ્યન્તર મંડળ णिक्खममाणे छ चउप्पण्णाइं जाई चंदे
ના પશ્ચિમ ભાગથી નિષ્ક્રમણ કરતો એવો परस्स चिण्णं पडिचरइ, छ तेरसगाई चंदे
(અર્ધમંડળના) સડસઠ ભાગોમાંથી ચોપન अप्पणो चिण्णं पडिचरइ ।
ભાગોમાં(અન્ય સંચરિત મંડળના ભાગોમાં) ચંદ્રગતિ કરે છે. (અને અર્ધમંડળના)સડસઠ ભાગોમાંથી તેર ભાગોમાં (સ્વયં સંચરિત
મંડળના ભાગોમાં) ચંદ્ર ગતિ કરે છે. अवरगाई खलु दुवे तेरसगाई जाई चंदे
બે બીજા તેર ભાગ છે, જેમાં ચંદ્ર કોઈ केणइ असामण्णगाइं सयमेव पविट्ठित्ता
અસામાન્ય ગતિથી સ્વયં પ્રવેશ કરીને पविट्ठित्ता चारं चरइ।
ગતિ કરે છે. ૨. ૫. कयराइं खलु ताई दुवे तेरसगाई जाइं चंदे (૨) પ્ર. એ કયા બે બીજા તેર ભાગ છે કે જેમાં ચંદ્ર केणइ असामण्णगाई सयमेव पविट्टित्ता
કોઈ અસામાન્ય ગતિથી સ્વયં પ્રવેશ કરીને पविट्ठित्ता चारं चरइ।
ગતિ કરે છે ? उ. इमाइं खलु ताई दुवे तेरसगाई जाई चंदे
ઉ. તે બે બીજા તેર ભાગો છે (કે) જેમાં ચંદ્ર केणइ असामण्णगाई सयमेव पविट्ठित्ता
અસામાન્ય ગતિથી સ્વયં પ્રવેશ કરીને पविट्ठित्ता चारं चरइ, तं जहा
ગતિ કરે છે, જેમકે - ૨. સવભંતરે વેવ મસ્તે,
સર્વ આભ્યન્તર મંડળના (સડસઠ ભાગો
માંથી તેર ભાગ) ૨. સવવાદિ વેવ માટે,
સર્વ બાહ્ય મંડળના (સડસઠ ભાગોમાંથી
તેર ભાગ). एयाणि खलु ताणि दुवे तेरसगाई जाइं चंदे
એ તે બીજા તેર ભાગ છે. જેમાં ચંદ્ર કોઈ केणइ असामण्णगाई सयमेव पविट्टित्ता
અસામાન્ય ગતિથી સ્વયં પ્રવેશ કરીને पविट्टित्ता चारं चरइ।
ગતિ કરે છે. Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org