________________
૨૪૮ લોક-પ્રજ્ઞપ્તિ
તિર્યફ લોક : ઉત્તરકુરુમાં જંબૂપીઠ
सूत्र ४४३-४४४
उ. गोयमा ! उत्तरकुराए उत्तरकुरू णामं देवे ઉ. ગૌતમ ! ઉત્તરકુરૂમાં ઉત્તરકુરૂ નામનો महिड्ढीए- जाव-पलिओवमट्ठिईए परिवसइ ।
મહર્ધિક-યાવતુ- પલ્યોપમની સ્થિતિવાળો દેવ से तेणटेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ- "उत्तरकुरा,
રહે છે. એ કારણે ગૌતમ ! ઉત્તરકુરૂ-ઉત્તરકુરૂ उत्तरकुरा।"
उवाय छे. अदुत्तरं च णं गोयमा! उत्तरकुराए सासए णामधेज्जे
અથવા- ગૌતમ ! ઉત્તરકુરા એ નામ શાશ્વત पण्णत्ते।
उपाय छे. - जंबु. वक्ख. ४, सु. १०७ ४४३. देवकुरू-उत्तरकुमासु णं मण्या एगूणपन्नाराइंदिएहिं ४४३. विदुर-उत्त२२मा मनुष्योमोगा५यासमोरात्रिमा संपन्न जोवण्णा भवंति !
યુવાવસ્થાનને પ્રાપ્ત કરે છે.
___ - सम, ४९, सु. ९२ उत्तरकुराए जंबुपेढस्स अवट्ठिई पमाणं च -
ઉત્તરકુરામાં જંબુપીઠની અવસ્થિતિ અને પ્રમાણ : ४४४. प. कहि णं भंते ! उत्तरकुराएकुराए जंबूपेढे णामं ४४४. प्र. भगवन् ! उत्तररुमा यूपी: नामनी पी6 पेढे पण्णत्ते?
या (मावली) हेवामां मापीछ? उ. गोखमा ! णीलवंतस्स वासहरपब्वयस्स दक्खिणेणं,
ગૌતમ ! નીલવંત વર્ષધર પર્વતથી દક્ષિણમાં, मंदरस्स पव्व यस्स उत्तरेणं, मालवंतस्स
મંદર પર્વતથી ઉત્તરમાં, માલ્યવંત વક્ષસ્કાર वक्खारपव्वयस्स पच्चत्थिमेणं, गंधमादणस्स
પર્વતથી પશ્ચિમમાં, ગંધમાદન વક્ષસ્કાર પર્વતથી वक्खारपब्वयस्स पुरत्थिमेणं, सीआए महाणईए
પૂર્વમાં, શીતા મહાનદીના પૂર્વ કિનારા પર पुरथिमिल्ले कूले एत्थ णं उत्तरकुराए कुराए
ઉત્તરકૂમાં જંબુપીઠ નામની પીઠ કહેવામાં जंबूपेढे णामं पेढे पण्णत्ते ।।
सावी. पंच जोयणसयाई आयाम-विक्खंभेणं, पण्णरस
એ પાંચસો યોજન લાંબી-પહોળી છે. પંદરસો एक्कासीयाई जोयणसयाई किंचि विसेसाहियाई
એક્યાસી યોજનથી કંઈક વધારે એની પરિધિ परिक्खेवेणं, बहुमज्झदेसभाए बारस जोयणाई
છે. મધ્યભાગમાં તે બાર યોજન વિસ્તારવાળી છે बाहल्लेणं, तयाणंतरं च णं मायाए-मायाए
ત્યારબાદ ક્રમશ: પ્રદેશ ઓછા થતાં-થતાં બધા पदेसपरिहाणीए सब्वेसु णं चरिमपेरंतेसु दो-दो
ચરમાન્તોમાં બે બે ગાઉ વિસ્તારવાળી કહેવામાં गाउयाई बाहल्लेणं पण्णत्ते, सब्बजंबूणयामए अच्छे
આવી છે. એ પૂર્ણપણે જંબૂનદ સુવર્ણમય છે. जाव- पडिरूवे।
स्व५७ -यावत- प्रति३५ छे. ૧. જંબુપીઠ અંગેનું વર્ણન આગમોદય સમિતિથી પ્રકાશિત જીવાભિગમ અને જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્રમાં છે, અને આગમોમાંના
વર્ણનોમાં વાચના ભેદથી કોઈ-કોઈ સ્થાન પર અસમાનતા છે. જીવાભિગમ સૂત્ર ૧૫૧ના મૂલપાઠ તથા ટીકામાં જંબુપીઠ મંદર પર્વતની ઉત્તર પૂર્વમાં છે' એમ કહેવામાં આવ્યું છે. જંબૂદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર ૯૦માં મૂલપાઠ અને ટીકામાં જંબુપીઠ મંદર પર્વતની ઉત્તરમાં’ એમ કહેવામાં આવ્યું છે. તુલનાત્મક અધ્યયન માટે જુઓ બન્ને આગમોના મૂલપાઠ અને ટીકાપાઠमूलपाठ प. कहि णं भंते ! उत्तरकुराएकुराए जंबुसुदंसणाए जंबुपेढे नाम पेढे पण्णत्ते ?
उ. गोयमा ! जंबुद्दीवे दीवे मंदरस्स पब्वयस्स उत्तरपुरच्छिमेणं.... टीकापाठ - कहि णं भंते ! इत्यादि - क्व भदन्त ! जम्बूद्वीपे द्वीपे उत्तरकुरूषु-जम्ब्बाहि द्वितीयं नाम सुदर्शनेति तत उक्तं सुदर्शनाया इति, जम्ब्बाः सम्बन्धी पीठं जम्बूपीठं नामपीठं प्रज्ञप्तं ? भगवानाह - गौतम ! मन्दरस्स पर्वतस्य “उत्तरपूर्वेण" उत्तरपूर्वस्यां...
- जीवा. पडि. ३, सूत्र १५१ मूलपाठ-प. कहि णं भंते ! उत्तरकुराए कुराए जम्बूपेढे णामं पेढे पण्णत्ते ?
. उ. गोयमा ! णीलवंतवासहरपब्वयस्स दाहिणेणं, मंदरस्स पव्वयस्स उत्तरेणं... टीकापाठ - कहिणमित्यादि, क्व भदन्त ! उत्तरकुरूषु जम्बूपीठं नाम पीठं प्रज्ञप्तं ? निर्वचनसूत्रे गौतमत्यामन्त्रणं गम्यं नीलवन्तो वर्षधर पर्वतस्य दक्षिणेन, मन्दरस्य पर्वतस्योत्तरेण...
__ - जंबु. वक्ष. ४, सूत्र ९०
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org