SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 697
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ (६०४) कल्याणकारके स्नेहन, स्वेदन से रहित व मैथुम में आसक्त मनुष्य को ( वमन विरेचन कारक ) रूक्ष व शीतल औषध दे दें तो वह वायुको प्रकुपित करता है । वह कुपित धात (पसवाडे पीठ कमर प्रीवा मर्मस्थान आदि स्थानो में) तीव्रशूल एवं भ्रम मूर्छा आदि उपद्रवों को उत्पन्न करता है। ऐसी हालत में उसे शीघ्र ही तैलाभ्यंग (तैलका मालिश) कर के [धान्यसे ] स्वेदन करें एवं मुलैठी के कषाय ( काढा) व कल्कसे सिद्ध तैलसे अनुवासन बस्ति देनी चाहिये ॥ ६० ॥ ६१ ॥ अयोग का लक्षण व उसकी चिकित्सा. तैलाभ्यक्तशरीरमाशु तमपि प्रस्विद्य यष्टीकषा-।। यैः कल्कैश्च विपकतैलमनुवासस्य प्रयुक्तं भिषक् ॥ स्नेहस्वेदविहीनरूक्षिततनो रूक्षौषधं वाल्पी- । र्य वात्यल्पमथापि वाभ्यवहतं नोज़ तथाधो व्रजेत् ॥ ६२ ।। तच्च क्लिश्य इहोग्रदोषनिचयांस्तैस्सार्धमापादये-। . . दाध्मानं हृदयग्राहं तृषमथो दाहं च सन्मूर्च्छतां ॥ तं संस्नेह्य च वामयेदपि तथाधस्स्नेह्य संशोधयेत् । दुर्वातस्य समुद्धताखिलमहादोषाः शरीरोद्गताः ॥ ६३ ॥ कुर्वति श्वयथु ज्वरं पिटकिकां कण्डूसकुष्ठाग्निमां-। द्यं यत्ताडनभेदनानि च ततो निश्शेषतः शोधयेत् ॥ दुश्शुद्धेऽतिविरेचने स्थितिमति प्रागप्रवृत्ते तथा । चोष्णं चाशु पिबेज्जलं सुविहितं संशोधनार्थ परम् ॥ ६४ ॥ पीत्वाष्णोदकमाशु पाणितलतापैःपृष्ठपादिर- । स्विन्ने सद्रवतां प्रपद्य नितरां धावन्ति दोषाःक्षणात् । याते स्वल्पतरेऽपि दोषनिचये जीणे च सद्भपजे । तत्रायोगविशेषनिष्प्रतिपदं (?) कुर्याच्च तद्भेषजम् ॥ ६५ ।। ज्ञात्वाल्पं गतदोषमातुरबलं शेषं तथान्हस्तदा । मात्रां तत्र यथाक्रमादवितयां दद्यात्पुनःशोधने ॥ एवं चेन्न च गच्छति प्रतिदिनं संस्कृत्य देहक्रियामास्थाप्याप्यनुवास्य वाप्यतिहितं कुर्याद्विरेकक्रियाम् ॥ ६६ ॥ १ वियोग इति पाठांतर । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001938
Book TitleKalyankarak
Original Sutra AuthorUgradityacharya
AuthorVardhaman Parshwanath Shastri
PublisherGovind Raoji Doshi Solapur
Publication Year1940
Total Pages908
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Ayurveda, L000, & L030
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy