SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 421
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ( १२८ ) कल्याणकारके वलयलक्षण. कफः करोत्युच्छ्रितशोफमायतं । जलाग्नरोधादधिकं भयंकरम् || विवर्जयेत्तं वलयं गलामयं । विषामिशस्त्राशनिमृत्यु कल्पितम् ॥ ८५ ॥ भावार्थ:- कफ के प्रकोप से, गले में, ऊंचा और लम्बा शोथ [ ग्रंथि ] उत्पन्न होता है । जिससे जल अन्न आदि आहार द्रव्य गले से नीचे उतरते नहीं, इसी लिये यह अत्याधिक भयंकर है । इस का नाम वलय है । यह विष, अग्नि, शस्त्र, बिजली व मृत्यु के समान है। इसे असाध्य समझकर छोड़ना चाहिये ॥ ८५ ॥ मद्दालसलक्षण. कफानिलाभ्यां श्वयथुं गलोत्थितं । महालसाख्यं बहुवेदनाकुलम् || सुदुस्तरश्वासयुतं त्यजेद्र्बुधः । स्वममविच्छेदनमुग्रविग्रहम् ॥ ८६ ॥ भावार्थ:1:- कफवात के प्रकोप से गले में एक ऐसा शोध उत्पन्न होता है जो अत्यधिक वेदना व भयंकर श्वास से युक्त होता हैं । मर्मच्छेदन करनेवाली इस दुस्तर व्याधिको महारस (बलाश ) कहते हैं ॥ ८६ ॥ एकवृंद लक्षण. बलासरक्तप्रभवं सकंडुरं । स्वमन्युदेशे श्वयथुं विदाहिनं ॥ सुदुं गुरुं वृत्तमिहाल्पवेदनम् । तमेकवृंदं प्रविदार्य साधयेत् ॥ ८७ ॥ - भावार्थ:- :--कफरक्त के विकार से खुजली व दाह सहित कंठप्रदेशमें होनेवाला शोफ जो मृदु, गुरु, गोल व अल्प वेदनासहित है उसे एकवृंद कहते हैं । उसको विदारण कर चिकित्सा करनी चाहिए ॥ ८७ ॥ वृन्दलक्षण. गले समुत्थं श्वयथुं विदाहिनं । स्ववृत्तमत्युत्कटापित्तरक्तजम् ॥ समुन्नतं वृन्दमतिज्वरान्वितम् । भयंकरं प्राणहरं विवर्जयेत् ॥ ८८ ॥ भावार्थ:- गले में, गोल ऊंचा शोध उत्पन्न होता हैं जो कि दाह, तीव्र ज्वर से संयुक्त है, इस प्राणघातक, भयंकर व्याधिको वृन्द कहते हैं । यह असाध्य होता है, इसलिये इसे छोड देवें, चिकित्सा न करें ॥ ८८ ॥ शतनी लक्षण. सतोदभेदप्रचरांचितांकुरां । घनोन्नतां वर्तिनिभां निरोधिनीम् । त्रिदापेलिंगां गलजां विवर्जयेत् । सदा शतघ्नीमिह सार्थनामिकाम् ॥ ८९ ॥ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001938
Book TitleKalyankarak
Original Sutra AuthorUgradityacharya
AuthorVardhaman Parshwanath Shastri
PublisherGovind Raoji Doshi Solapur
Publication Year1940
Total Pages908
LanguagePrakrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari, Ayurveda, L000, & L030
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy