SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 75
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पंचसंग्रह अथवा मन की पर्यायों - धर्म - बाह्यवस्तु के चिन्तन करने के प्रकार का विचार करने पर मनोवर्गणायें विशिष्ट आकार रूप में परिणत होती हैं, उनका जो ज्ञान है, वह मनःपर्यायज्ञान कहलाता है । ३८ केवलज्ञान -- केवल अर्थात् एक । अतः एक जो ज्ञान वह केवलज्ञान है । एक होने का कारण यह है कि यह ज्ञान मति आदि क्षायोपशमिक ज्ञाननिरपेक्ष है । जैसा कि शास्त्र में कहा है- 'नट्ठमि छाउमत्थिए नाणे" मत्यादि छाद्मस्थिक ज्ञानों के नष्ट होने पर केवलज्ञान होता हैं । अथवा केवल अर्थात् शुद्ध । अतः पूर्ण ज्ञान को आवृत करने वाले कममलरूप कलंक का सर्वथा नाश होने से शुद्ध जो ज्ञान है, वह केवल - ज्ञान है । अथवा केवल अर्थात् सम्पूर्ण । अतः केवलज्ञानावरण का सर्वथा क्षय होने से सम्पूर्णरूप में जो उत्पन्न होता है, वह केवलज्ञान है | अथवा केवल अर्थात् असाधारण । अतः उसके सदृश दूसरा ज्ञान न होने से जो असाधारण ज्ञान है, वह केवलज्ञान है । अथवा केवल अर्थात् अनन्त । अनन्त ज्ञेय वस्तुओं को जानने वाला होने से अनन्त जो ज्ञान है, वह केवलज्ञान है । १ आवश्यकनियुक्ति, गाथा ५३६ (क) शुद्ध वा केवलम्, तदावरणमलकलङ्कविगमात् । सकलं वा केवलम्, प्रथमत एवाऽशेषतदावरण विगमतः सम्पूर्णोत्पत्तेः । असाधारण वा केवलं, अनन्यसदृशत्वात् । अनन्तं वा केवलं ज्ञयानन्तत्वात् । केवलं च तद्ज्ञानं च केवलज्ञानम् । - पंचसंग्रह मलयगिरिटीका, पृ. ७ (ख) केवलमसहाय मद्वितीयं ज्ञानं केवलज्ञानमिति । - पंचसंग्रह स्वोपज्ञवृत्ति, पृ. ६ (ग) संपुष्णं तु समग्गं केवलमसवत्त सव्वभावगयं । लोयालोयवितिमिरं केवलणाणं मुणेदव्वं ॥ Jain Education International - गोम्मटसार जीवकांड, गाभा ४६० www.jainelibrary.org For Private & Personal Use Only
SR No.001898
Book TitlePanchsangraha Part 01
Original Sutra AuthorChandrashi Mahattar
AuthorDevkumar Jain Shastri
PublisherRaghunath Jain Shodh Sansthan Jodhpur
Publication Year1985
Total Pages312
LanguageHindi, Prakrit
ClassificationBook_Devnagari, Karma, & Philosophy
File Size15 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy