________________
310
NOTES ON
दारिद्र्यम् - दालि | कातरः - काहलो | The most important of the class are given in a verse in the Prâkritasarvasva:
मुखराङ्गारयुधिष्ठिरसुकुमाराश्चरणपरिघकरुणाश्च ।
परिखा किरात इत्यादयो हरिद्रादयः प्रोक्ताः ॥
क्ष्कगे खल ॥ १ । ४ ॥ ५ ॥ p. 31
The conjunct consonant in and other words of this class is necessarily changed to
e. g. क्ष्वेडकः - खेडओ | स्फोटकः -- खोडओ | स्फोटिका- खोडिआ । स्फेटकः - खेडओ | स्फेटिक : - खेडिओ |
स्कोर्नानि ॥ १ । ४ ।। ६ ।। p. 31 –
In nouns and are changed to
necessarily
e. g. पुष्करम् - पोक्खरं । पुष्करिणी - पोक्खरिणी । निष्कम् - णिक्खं । स्कन्धः --खंधो । स्कन्धावारः - खंधावारो । अवस्कन्दः -- अवक्खंदो ।
But दुष्करम् —दुक्करं । निष्कम्पम् — णिक्कंपं । नमस्कारः - णमोक्कारो । संस्कृ तम् — सक्कअं । संस्कारः - सक्कारो ।
In पोक्खरम् the change of उ to ओ is according to स्तौ ॥ १।२ । ६६ — which teaches that उ is changed to ओ when followed by a conjunct consonant. Other instances of this change are as under:--
कुट्टिमम् — कोट्टिमं । पुस्तक : - पोत्थओं । मुस्ता - मोत्था । मुद्गरः - मोग्गरो । क्षः ॥ १ । ४ । ८ ॥ --क्षु is changed to ख
e. g. क्षयः - खओ । विचक्षणः - विअक्खणो । लक्षणम् - लक्खणं । पक्ष:पक्खो । क्षतः - खदो । यक्षः - जक्खो |
But it is sometimes changed to छू; ९. ५. क्षणः - छणो — खणो । क्षीणम् - छीं- खीणं ।
अत्र 'ष्ण - ' इत्यादिना क्ष्णस्य ण्हः । p. 32
The Sūtra ‘श्नष्णस्नत्स्नह्नलक्ष्णां ण्ह:' referred to is explained on p. 43 which see.
Jain Education International
स्त्यान चतुर्थे च तु ठः ॥ १ । ४ । १३ ॥ p. 32–
स्त्यानम् is consequently changed to ठीणं or थीणं. Another form is थिण्णं (‘दैवगेखौ' p. 28). The Sutra 'तु मयूरचतुर्थ - ०' referred to is explained on p. 71. विसंस्थुलास्थ्यधनार्थे ॥ १ । ४ । १५ ।। p. 33
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
