Page Text
________________
७-विलासबई-कहामां देखाता समाजजीवननी रूपरेखा इतिहासेतर कथावस्तु धरावता काव्यादिना वर्णनोमां कल्पना प्रधान भाग भजवती होय छे. विलासवई-कहा पौराणिक कथावस्तुवाळी होवाथी अने वळी ए वस्तु पण समराइच्च-कहा पर मोटा भागे आधारित होवाथी एमांना घणा वर्णनो परंपराप्राप्त छे. छतां कोई पण लेखकना लेखनमां तेना समयनुं समाजजीवन अनायास वणाई जाय ज. विलासर्वई-कहामां पण अनेक वर्णनस्थळो आवां छे, जेमा साधारण कविना समकालीन सनाज, राज्य, धर्म वगेरे अनेक पासा पर ओछो वधतो प्रकाश पडे छे. राजकीयः
विलासवई-कहानी रचना थई ते समये गुजरातमां सोलंकी वंशना राजा कर्ण पहेला (वि० सं० ११२०-५० )नुं शासन तुं'. पण तत्कालीन राज्यप्रकरणविषयक कोई उल्लेख कृतिमां नथी. दूतप्रेषण, मंत्रणा, सैन्यप्रयाण, युद्ध वगेरेना वर्णनो परंपरागत छे. छतां ए वर्णनोमांथी कविना समयनु जीवन आर्छ आर्छ तारवी शकाय छे. ते काळे राजकाज अने युद्धमा राजपूतोनी बोलबाला हती. राजपूतो शूरा, लडायक अने युद्धप्रेमी हता. शरणागत माटे प्राण आपवो ए टेकीला राजपूतोने रमत हती. राजाज्ञानो डर सर्वत्र हतो. ईशानचंद्र राजाए सनत्कुमारने मरावी नाख्यो ते जाणी नाराज थयेला वेपारी-वाणिया तेमनी पारसी ( सांकेतिक भाषा) मां जे घुसपुस करे छे ते रमूज साथे ज राज्यदंडनी बीकनु स्मरण करावे छे. (९.२३) - लडाईना आयुधोना घणा नामोनो उल्लेख अहीं छे. पण तेमनो आकार-प्रकार केवो हतो ते विशे कई निर्देश नथी. तेमांना तरवार, धनुष्य-बाण, भालो, गदा, छरी, त्रिशूल, लाठी, वन, शक्ति वगेरे भारतभरमां प्राचीन काळथो जाणीता छे. ज्यारे वावल्ल, सेल्ल, फलह, कुंटि अत्यारे ओळखी शकाता नथी. नगर अने नगरजनोः
नगरो विशाळ अने विविध बजारोथी शोभता हता. उत्सव-प्रसंगे ठेरठेर तोरणो, धजा-पताकाओ बांधवामां आवती. लोको उत्सवाप्रेय हता. वसंतनो उत्सव युवानोनो प्रिय उत्सव हतो. त्यारे लोको विविध आसवो पीता, गीत-नृत्य अने चर्चरीथी वातावरण उल्लासमय बनतुं, घरे घरे युवतीओ हिंडोळे हिंचती नजरे पड़ती. (१. ६-७)
राजा जेवी व्यक्तिना स्वागतप्रसंगे नगरो नबुं रूप धारण करता, दुकानोनी शोभा वधी जती, जगाए जगाए तोरणो बंधाता, चोरे-चौटे साथिया पूराता अने गोपुरोमां वंदनमालाओ बांधवामां आवती, कमळथी ढांकेला पूर्ण कलशनी स्थापना थती अने धवल-गृहोमां पुतळीओ ऊभी कराती. (८.२८)
उच्चवर्गना लोको समय पसार करवा माटे वीणा-वादन, कथाश्रवण, उद्यानक्रीडा, काव्यविनोद अने प्रहेलिका-ऊखाणाओ आदिनो आश्रय लेता. (१०. २५-२६)
पुत्र-जन्मने उत्सव मनातो. समाजमां स्त्री करतां पुरुषतुं स्थान ऊंचु गणातुं. पुत्रीना लग्न माटे सदा पिताने चिंता रहेती. गृड्-कारभार पिताने हस्तक हतो.
वर्णाश्रम विशे कोई उल्लेख नथी. लग्नमां विधि करावनार पुरोहितनो उल्लेख छे. ब्राह्मणो लग्नादि विधि तथा ज्योतिषनुं काम करता. क्षत्रियोन मुख्य कार्य लडाईनु हतुं. वैश्योमां
१. गुजरातनो मध्यकालीन राजपूत इतिहास, भा० १, पृ० २३० २. जुओ परिशिष्ट-६.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001874 |
| Book Title | Vilasvaikaha |
| Original Sutra Author | Sadharan |
| Author | R M Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 310 |
| Language | Prakrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Story |
| File Size | 17 MB |