Page Text
________________
प्रस्तावना
३५
रचेल छे.' वि. सं. ११२७ लगभगमां पाटणमा रचायेला श्रीचंद्र मुनिना अपभ्रंश कथाकोश (कह-कोसु) मां पण आ कथानक जोवा मळे छे.
बृहत्कथाना प्रसिद्ध संस्कृत रूपान्तर कथासरित्सागर - जेनी रचना ई०स० १०६३ थी १०८१ वच्चे सोमदेवे करी होवानुं मनाय छे-तेमां पण आ ज कथानकवाळी एक करतां वधु कथाओ छे. अष्टम लंबकमां षष्ट तरगंमांनी गुणशर्मा ब्राह्मणनी कथानुं कथानक घणा अंशे प्रस्तुत कथानकने मळतुं छे. कथासरित्सागर ए बृहत्कथा उपरथी रचायेली होई एमांना कथानकोने बृहत्कथा जेटलां प्राचीन मानवामां बाध नथी. आम प्राचीन काळथी आ कथानक भार• तीय कथाकाराने आकर्षतुं रा छे
विलासवई-कहामां साधारण कविए आ कथानकने आकर्षक रीते रजू कयुं छे.
(२) आ कथामां आवतुं मधुबिन्दु-दृष्टांत (संधि-११ कडवक-७-१२) तो भारतीय साहित्यमां घणु जुन अने विन्टरनित्झे जेने भारतीय श्रमण काव्यनी अभिजात नीपज का छे तेवू सुदंर रूपक छे.
__ आ दृष्टांत अंगे विन्टरनित्झ लखे छे-'आनुं मूळ बौद्ध छे एम कहेवाय छे, पण जैनोना अने अन्य भारतीय श्रमण संप्रदायोना जीवनना ख्याल साथे आ उराख्यान एटलु ज संगत छे जेटलु बौद्धोना. तेम छतां आ कथानकनो पश्चिममा जे संचार थयो तेमां आ उपाख्यानना बौद्ध रूपान्तरो कारणरूप छे'.. __आम भारत बहार प्रसरीने आ कथानके आंतरराष्ट्रिय स्वरूप धारण कयु हावापण विन्टरनित्झना उल्लेख परथी जाणी शकाय छे.
जैन परम्परामां आ कथानक सहु प्रथम वसुदेवहिंडीनी कथोत्पत्तिमां नजरे पडे छे. नीचे वसुदेवहिँडीमांना ते रूकनु भाषांतर आप्यु छे..
विषयसुख संबंधमां मधुबिन्दुनु दृष्टांत अनेक देशो अने नगरोमां फरतो कोई पुरुष सार्थ साथे एक अटवीमा प्रवेश्यो. त्यां चोरोए सार्थने लूटी लीधो. सार्थथा छूटा पडी गयेला, दिशामूढ थयेला अने आमतेम भमता ते पुरुष उपर मदजळवडे सिक्त मुखवाळा वनगजे हुमलो कर्यो. नासता एवा तेणे तृण अने दर्भवडे ढंकायेलो पुराणो कूवो जोयो. ते कूवाने कांठे मोठे वटवृक्ष ऊगेलं हतुं अने तेनी वड़वाईओ कुवामां लटकती हतो. भयग्रस्त ते पुरुष वडवाई पकडीने कूवामां लटकी पडयो. अने नीचे जुए छे त्यां मुख पहोलु करीने तेने गळी जबाने उत्सुक एवो महाकाय अजगर तेनी नजरे पड़यो. ववर्मा चारे तरफ भीषण सर्पो दंश करवानी इच्छावाळा वळगेला हता. वडवाईने उपरथी काळो अने घोळो अब वे ऊंदरो कापता हता. पेलो वनइस्ती ए पुरुचना केशाग्रने पातानी सूंढथी
१. सुदंसण-चरिउ -नयनंदि, संपा०डो. हिरालाल जैन. ....२. कहकोसु (कथाकोष-अपभ्रंश) श्रीचंद्र, संपा० . हिरालाल जैन
३. नानाकथाऽमृतस्य बृहत्कथायाः सारस्य सज्जन मनोम्बुधिपूर्णचन्द्रः । सोमेन विप्रवरभूरिगुणाभिरामरामात्मजेन विहितः खलु संग्रहोऽयम् ।।
(कथासरित्सागर प्रशस्ति) ४. हिस्टरी ओफ इन्डियन लिटरेचर, वो. १ पृ. ४०९
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001874 |
| Book Title | Vilasvaikaha |
| Original Sutra Author | Sadharan |
| Author | R M Shah |
| Publisher | L D Indology Ahmedabad |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 310 |
| Language | Prakrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Story |
| File Size | 17 MB |