________________
भूमिका ।
आर्या तु लग्नबडिशतया सूत्र संबद्धं कर्कटमिव तं वर्णयामास - निजसूक्ष्मसूत्रलम्बी विलोचनं तरुण ते क्षणं हरतु । अयमुद्गृहीतबडिशः कर्कट इव मर्कटः पुरतः ॥ ३२२ ॥
अतिसूक्ष्मे जालसूत्रेऽवलम्बितस्य संकोचितबहुचरणस्य मर्कटस्य दुर्लक्ष्यसूत्रप्रोतेन सूक्ष्मबहुपत्रिकेण बकुलकुसुमेन साम्यं स्वाभाविकमाहोस्वित्-दृश्यसूत्रेण स्थूलाकारेण कर्कटेनेति सहृदया एव तारतम्यं परीक्षन्ताम् | कदाचन कूपानुप्रासी भूप इव शब्दसाम्यादेव 'कर्कट इव मर्कट' इत्यवपातितो भवेत् !
प्रोषितभर्तृकया प्रथमे दिनार्थ एव 'अद्य गतः अद्य गतः' इति बहुदिवसानुभवनीयदुःखमनुभवन्त्या दिनगणनारेखाभिर्भित्तिश्वित्रितेत्याह गाथा -
अद्य गतोऽद्य गतो बत सोऽद्य गतश्चेति गणयन्त्या । प्रथमे दिनार्द्ध एव हि रेखाभिश्चित्रितं कुड्यम् ॥ ३३८ आर्या तु रेखाभिश्चित्रितां भित्तिं गण्डस्थली मिवाह
त्वद्गमन दिवस गणनावलक्षरेखाभिरङ्किता सुभग । गण्डस्थली तस्याः पाण्डुरिता भवनभित्तिरपि ॥ ६२० ॥
सुन्दरैर्बहुभिर्युवकैः संकुलेपि नगरे त्वां विमार्गन्ती तस्या दृष्टिर्वन इत्र भ्रमति । त्वामेव सा सर्वत्र पश्यति । त्वत्तोऽन्यत्र दृष्टिरेव न पतति । अत एव त्वद्विरहितं पुरं तस्याः कृते वनमिवेत्याह गाथा -
आर्याप्याह
यूनः कण्टकविटपानिवाञ्चलग्राहिणस्त्यजन्ती सा ।
वन इव पुरेपि विचरति पुरुषं त्वामेव जानन्ती ॥ ४६० ॥
२१
'सावन इव पुरे भ्रमति' - ' तस्या दृष्टिर्वन इव पुरे भ्रमती'ति च द्वयोस्तारतम्यं मार्मिकैरेव वेद्यम् । कुलजनायिकाया निशि मदनकेलौ प्रागल्भ्यम्, दिने विनयभाव
चाह गाथा
आज्ञाशतानि ददती तथा रते हर्षविकसितकपोला । प्रातस्त्ववनतवदना न श्रद्दध्मः प्रियां सेति ॥ १।२३
आर्याप्याह
विनयावनता दिनेसौ निशि मदनकलाविलासलसदङ्गी । निर्वाणज्वलितौषधिरिव निपुणप्रत्यभिज्ञेया ॥ ५९३ ॥
आयुधव्रणकर्कशे ग्रामनायकस्य वक्षसि तज्जाया कृच्छ्रं खपिति, तदक्षिता ग्रामसंपत्तिस्तु निर्भयं शेते इत्याह गाथा -
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org