Page Text
________________
५ शतकम् ] संस्कृतगाथासप्तशती ।
२१९ गलितयौवनायाः स्तनाववलोक्य निजवाक्चातुर्य तां प्रति कौतुकं च प्रकटयितुं सपरिहासवैदग्ध्यं कश्चित्सहचरमाह
तुङ्गाणं विसेसनिरन्तराण [सरस]वणलद्धसोहाणम् । कअकज्जाण भडाण व थणाण पडणं वि रमणिजम् ॥२७॥ [तुङ्गयोर्विशेषनिरन्तरयोः [सरस]वणलब्धशोभयोः ।
कृतकार्ययोमैटयोरिव स्तनयोः पतनमपि रमणीयम् ॥] निविडनिरन्तरयोरुन्नतयोव्रणलब्धशोभयोः सरसम्।
कृतकार्ययोः पतनमपि रम्यं भटयोरिव स्तनयोः ॥२७॥ निबिडनिरन्तरयोः विशेषेण अन्योन्यलग्नयोः पीनत्वात् , उन्नतयोरुत्तुङ्गयोः काठिन्यात् , सरसं सुरतकेलौ सप्रमोदं व्रणैर्नखक्षतजातैलब्धशोभयोः, अत एव कृतकार्ययोः स्तनयोः, परस्परं बलादिसाम्यानिर्विशेषयोः, मानोन्नतयोः समरव्रणशोभितयोरत एव कृतकार्ययोः कृतवैरिपराजययोर्भटयोरिव योधपुरुषयोरिव पतनमपि रम्यं श्रेष्ठम् । त्वया यौवने भूरिसुखान्यनुभूतानि, कृतकार्यासीति गलितयौवनां प्रत्यभिव्यज्यते।
शृण्वती नायिकां प्रति निजसहृदयतां परिहासं च प्रकटयितुं कश्चित्प्रगल्भः कुचवर्णनाप्रस्तावमेवमाह
परिमलणसुहा गुरुआ अलद्धविवरा सलक्खणाहरणा । थणआ कवालाव व कस्स हिअए ण लग्गन्ति ॥२८॥ [परिमलनसुखा गुरुका अलब्धविवराः सलक्षणाभरणाः ।
स्तनकाः काव्यालापा इव कस्य हृदये न लगन्ति ॥ ] गुरवः परिमलनसुखा अलब्धविवराः सलक्षणाभरणाः।
न लगन्ति कस्य हृदये काव्यालापा इव स्तना एते ॥ २८॥ गुरवः पीनोन्नताः, परिमलनसुखा मर्दनसुखकारकाः, अलब्धविवराः परस्परमिलिततया नीरन्ध्राः, लक्षणैः श्रीफलादिसादृश्य-तिलचिह्नादिभिः आभरणैर्हारादिभूषणैश्च सहिताः, इमे स्तनाः काव्यालापा इव कस्य हृदये न लगन्ति, सर्वस्यापि हृदयं प्रीणयन्तीत्यर्थः । काव्यालापा अपि गुरवो गभीरार्थाः, परिमलनेन पुनः पुनर्विचारेणानन्दजनकाः, अलब्धविवरा दूषणावकाशरहिताः, शास्त्रीयलक्षणैरुपमाद्यलंकारैश्च सहिता भवन्ति । त्वत्कुचकलशशोभामालोक्यानुरक्तहृदयोस्मीति शृण्वती नायिकां प्रत्यभिव्यज्यते । सर्वानेव रमयसीति तां प्रति परिहासोपि च द्योत्यते । परिमलनमित्यत्र 'मल मल्ल' धारणे इति मलधातुः । धातूनामनेकार्थत्वादर्थसङ्गतिः, चुलुम्पतीत्या दिसंगृहीतं धात्वन्तरं वा । कुचपक्षे-परिमलनेन सुगन्धसंबन्धेन सुखाः इत्यप्यर्थः संभवेत् , परिमलशब्दाण्णिचा तद्रूपसिद्धेः । यद्वा धारणमेवार्थः, हृदये धारणेन सुखकारका इति पक्षद्वयेपि तदर्थोपपत्तेरित्यलं रसकथासु शुष्कविचारेण ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001858 |
| Book Title | Gathasaptashati |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nathuram Shastri |
| Publisher | Pandurang Javji |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 446 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Literature, & Kavya |
| File Size | 8 MB |