Page Text
________________
॥ अथ षष्ठं भागद्वारम् ॥ अथ क्रमप्राप्ते नानाजीवाश्रये भागद्वारे सप्तप्रकृतिसत्कत तस्थितिबन्धवृद्धयादिसत्पदानां बन्धकभागान् चिकथयिषुरादौ तावदोघत आह
भागो असंखिययमो अस्थि असंखंसवढिहाणीणं ।
सत्तण्ह बंधगा खलु अणंतभागो उ सेसाणं ॥ ७७४ ॥ (प्रे०) "भागोअसंखिययमो" इत्यादि, आयुर्विषययोः स्थितिबन्धहान्यवक्तव्ययोवन्धकभागानां प्राक प्रकृताधिकार प्रारम्भे सत्पदद्वार एव भूयस्काराधिकारवदतिदिष्टत्वादायुर्व नां शेषाणां "सत्तण्ह" ति मतमलाकृतीनां प्रत्येक "असंखंसवडिढहाणोणं" ति स्थिति बन्धविषययोरसंख्यांशवृद्धिहान्योः प्रत्येम "बंधगा खल"त्ति 'बन्धकाः' -नियत काः । स्व लशन्दो वाक्यालङ्कारे । “भागो असंखिययमो अत्थि" ति सर्वेयन्त्रकानानसंख्येयतमो भागः, असंख्याततमैकमागप्रमागाः सन्ति । कुतः ? उच्यते, सप्तप्रकृतीसत्कावस्थानस्थितिबन्धस्यै फजीश्रियोत्कृष्टकालस्यासंख्येवसमयत्वात् तद्वन्धकाः सर्ववन्धकानामसंख्ये बहुभागप्रमागाः सन्ति । तदन्यासां सर्वविद्धि हानीनां समुदितोऽप्येकजीवाश्रय उत्कृष्टकालः संख्येयसमयमात्रः, स चावस्थानकालापेक्षयाऽसंख्येयभागप्रमाणः, अतः स्वल्पकालसमुचिताः सविधवद्धिहानीनां बन्धकाः समस्ता अपि सर्वबन्धकानामेकमसंख्येयतमं भागं पूरयन्ति । तेषु च शेवन्धकवसंख्यभागवद्धि-हान्योरेव स्वामिन एकेन्द्रियाः, न पुनरन्यानां वृद्धयादीनाम् , अतः शेषवन्धकेष्वनन्ता बन्धका असंख्येवनागवृद्धिहान्योर्भवन्ति, संख्येय मागवृद्ध्यादीनां तु समुदिता अप्यसंख्येया एव । इत्थं ह्यसंख्यभागवृद्धि-- हान्योरेकेन्द्रियस्वामिकत्वात् , तयोरेकजीवाश्रयबन्धकालस्याऽवस्थितवन्येकजीवाश्रयकालापेक्षयाऽसंख्येयकमागमात्रत्वाच्च तयोर्बन्धका अपि सर्वगन्धकानामसंख्यकभागप्रमाणा लम्पन्त इति ।
__ "अणंतभागो उ सेसाणं'ति तुशब्दः पुनरर्थः पूापेक्षया प्रकृते वैलक्षण्यद्योतनपरः । शेषाणां संख्येयभाग-संख्येयगुणा-ऽसंख्येयगुणवद्धि-हानीनां प्रत्येकं पुनरनन्तभागः, सर्वबन्धका नारनन्तनमैकभागवर्तिन इत्यर्थः, बन्धका इति गम्यते । पूर्व त्यसंख्यतमैकभागवर्तिन उक्ताः, अत्र त्वनन्नतनकभागवर्तिन इत्यनयोर्विलक्षणता । वा तुशब्दः शेपाविधवद्विहानीनां प्रत्येक बन्धकानाअनन्ततमैकभागात्वेिऽपि बस्थाने नानान्धयोतनसरः, ओऽननतमेकभागवर्तिनोऽप्येते प्रत्येकं न तुल्या एव, किन्तु परम्परं हीनाधिका वर्तन्त इत्यर्थः । एतच्चाऽल्पबहुत्वाप्रदर्शनेन स्फुटीभविष्यति । अनन्ततमैकभागवर्तित्वं त्ववस्थानाऽसंख्यभागवृद्धिहानीनामेकेन्द्रि यस्वामिकत्वे सात प्रकृत्पड्विधवृद्धिहानीनां तत्स्वामित्वाभावाद् बोद्धव्यमिति ।। ७७४ ॥
कृतीपतः सप्तकर्मणां शेवाष्टविधस्थितिवन्धवृद्धिहानीनां बन्धविषया भागप्ररूपणा । सम्प्रति मार्गणास्थानेषु तां कुर्वन्नाह
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
| SR No. | 001852 |
| Book Title | Thiaibandho |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 762 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 21 MB |