Page Text
________________
विषय-परिचय
[ २६ कर्मदळियांमां मतिज्ञान श्रुतज्ञान आदि भिन्न भिन्न ज्ञानने, तेम चक्षुदर्शन अचक्षुदर्शन वगैरे भिन्न भिन्न दर्शन वगेरेने आवरवा वगेरेनो स्वभाव उत्पन्न थयेलो होय छे. ते स्वभावभेद प्रमाणे ते ते दलिकोने पुनः जुदा जुदा विभागमां गणवामां आवे त्यारे ज्ञानावरणप्रकृतिना दलिकोना (१) मतिज्ञानावरण, (२) श्रतज्ञानावरण, (३) अवधिज्ञानावरण, (४) मनःपर्यवज्ञानावरण अने (५) केवळ ज्ञानावरण एम पांच भेद पड़े छ. एम एक ज्ञानावरणमूलप्रकृतीना पांच उत्तरप्रकृतिभेद थया. एज रीते दर्शनावरणादि दरेक मूळप्रकृतिना क्रमशः ९, २, २६, ४, ६७, २ अने५ उत्तरप्रकृतिभेदो थाय छ, जो के अतिसूक्ष्मदृष्टिए एना विभाग करतां असंख्याता भेद थई शके, पण मुख्यरूपे कर्मप्रकृति, शतकचूर्णि वगेरे शास्त्रोमां बंधी प्राप्त थता उत्तरप्रकृतिभेदो उपरोक्त ५, ९, २ वगेरे वताव्या छ. अने आ ग्रन्थमां पण तेटला भेदो उपर विचारणा करवामां आवी छ. आ उत्तरप्रकृतिभेदोनां नाम 'कर्मविपाक' ग्रन्थ(कर्मग्रन्थ १ ला) मांथी जाणी लेवां.
प्रश्न:-उपरोक्त ज्ञानावरणादि प्रकृतिओनो ते ते स्वभाव ते ते कर्मदलियां आत्मासाथे जोडाय ते ज वखते उत्पन्न थई जाय छे तेम का, तो शुते ते ज्ञानावरणादि प्रकृति बन्धसमयथी पोतपोताना स्वभाव प्रमाणे ज्ञानादिगुणने आवरबा वगेरे रूप फळने आपनार बने छ ?
उत्तरः-ना, केमके जेम मूठनो स्वभाव पित्त करवानो होवा छतां अने ते खाधा छतां ज्यां सुधी परिणाम पामती नथी(पचती नथी)त्यां सुधी पित्तकरवारूप फळने उत्पन्न करती नथी, अथवा झेरनो स्वभाव प्राणनाशकतानो होगा छतां कोठामां गयेलु एवूपण ते ज्यां सुधी परिणाम पाम्युनथी होतुं त्यां सुधी पोतानो स्वभाव छतां प्राणनाश रूप फळने आपतु नथी, पण तेने परिणाम पामवाने जेटलो समय जरूरी होय तेटलो समय पसार थये ज्यारे परिपाक (परिणाम) पामे छे त्यारे मृत्युरूप फळने निपजावनाएं बने छ, तेम ज्ञानावरणादिस्वभावने पामेला ते ते कर्मदळियां जरूरी काळ (अबाधाकाल) पसार थया पछी के अन्यरीते परिपाक पामे छे (उदयमां आवे छे) त्यारे पोताना स्वभावअनुमारे फळ आपनारां बने छे. स्थितिबन्धः
उपर कही गया ते प्रमाणे समये समये आत्मा साथे संबंधमां आवतां कार्मणवर्गणानां दलिकोमा ते वखते जेम आत्माना ज्ञानादिगुणोने आवरवानो तथा सुख दुःखादि आपवा वगेरेनो स्वभाव उत्पन्न थाय छे तेज रीते तेज वखते ते कर्मदलिकोमा आत्मा उपर (आत्मा साथे) ते स्वभावे केटलो काळ सुधी टकशे ते पण चोकस थाय छ, अर्थात् अमुककाळ सुधी आत्मा साथे जोडाई रहेबानी योग्यता पण तेज वखते ते कर्मपुद्गलोमां उत्पन्न थाय छे. अन ए योग्यताने अनुमारे (जो उदीरणाकरणादिनो व्याघात न आवे तो) तेटलो काळ ते स्वरूपे आत्मा साथे जोडाई रहेछे. अहींयां प्रकृतिपन्यवखते ज ते कर्मपुद्गलोमां आत्मा साथे अमुककाळ सुधी जोडाई रहेवा माटे
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001852 |
| Book Title | Thiaibandho |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 762 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 21 MB |