Page Text
________________
जबन्योत्कृष्टबन्धान्तरम् ] द्वितीयाधिकारेऽन्तरद्वारम्
[२०३ देवतया वोत्पद्य तावदायुर्वेदयित्वा ततस्त्वा पुनरपि प्राग्वदुत्कृष्टस्थितिबन्धस्य प्रारम्भात्पूर्व जघन्यतोऽपि समयानपूर्वकोटयभ्यधिकत्रयस्त्रिंशत्सागरोपमकालस्यापसरणाद् ? इति चेत् उच्यो , सत्यमेतत् , यदि सर्वैरपि जीवेर्यथाबद्धस्थितिकमायुर्वेद्येत । न चैतदेवम् , यत उत्कृष्टस्थितिकं बद्धमपि तत् पश्चादपवर्तितं सत् कृष्णवासुदेवदृष्टान्तेन कश्चिन्न्यनमपि वेद्यते । उक्त च श्रीपञ्चमाङ्गप्रथमशतके
"जीणं भंते ! सगंका आउयं वेएड ? गोयमा ! अत्यगइयं वेण्ड, अत्थेगइयं तो वेएइ, जहा दुक्खेणं दो दण्डगा तहा आउए वि दो दण्ड ना पगत्तपुहुत्तीभा, एगोणं जाच वेमाणिआ, हुत्तेण वि तहेब'। इति ।
___ अयम्भावः--एकजीवमाश्रित्य नानाजीवानाश्रित्य च वैमानिकपर्यन्तेषु चतुर्विशतिदण्डकेषु 'दुःखं'-कर्म तवेदनवत्स्वबद्धमायुः कश्चिद् वेदयति कश्चिन्न वेदयति । किमुक्तं भवति-कश्चिद्यथाबदमुत्कृष्टादिस्थितिकं वेदयति, अपवर्तनाकरणतोऽनपवर्तितत्वेन यथावद्ध मुदितत्वात् । कश्चित्पनरुकृष्टादिस्थितिक बद्ध्वा पवादपयतनाकरणेनापवर्तितं-हस्वीकृतस्थितिकं वेदयति, न तु यथाबद्धमुकृयादिस्थितिका , यथावद्वोत्कृष्टादिस्थितिकत्वेन तस्यानुदीर्णत्वात् । तथा च तट्टीका
अथायुःप्रधालल्याचारकादिव्यपदेशस्थानराश्रित्य दण्डकद्रयम, एतस्य चेषं वृद्धोकभावना-यदा सप्तमक्षिताबायुन, पुनश्च अन्दर परिणामधिशेगतृतीयधरणीप्रायोग्य निर्वर्तितं वासुदेवेनेव, तत्तादशमङ्गीकृत्योच्यते पूर्वबद्धं कचिन्न वेदयति, अनुदीर्णत्वात्तस्य । यदा पुनर्यत्रैव बद्धं तत्रैवोत्पद्यते, तदा वेदयतीत्युच्यते, तथैव तम्बोदितत्यादिति ।।' इति ।
इत्थं हि यः कश्चित्तिर्यग मनष्यो बोत्कृष्टावाधायां त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमस्थितिकं निरयायुबद्ध्वा पश्चात् कालान्तरे विशद्धाध्यवसायमवाप्य तं ह्रस्वं दशसहस्रवस्थितिकं करोति, ततश्चानक्रमेण वेगानायुःक्षये दशसहस्रवस्थितिकनारकतयोत्पद्य यथाकालं पूर्वकोटिव स्थितिकं तिर्यगायुमन बायुर्या बद्ध्वा क्रमेण तत्रोत्पद्य च तस्य पूर्वकोटिस्थितिकस्य वेद्यमानायुयो भागद्वयेऽतिक्रान्ते तृतीयभागे च वेदयितुमारब्धे तत्प्रथमसमये उत्कृष्टाबाधायां पुनरपि त्रयस्त्रिंशत्सागरोपमोत्कृष्टस्थितिकमायुर्वजाति, एमादृशसान्तरमवयकृतयोरायुष उत्कृष्टस्थितिबन्धयोरन्तरं समयोनदशसहस्वाभ्यधिकपूर्वकोटिप्रमाणं प्राप्यते , समयोनपूर्वकोटितृतीयभागः प्रथमभवसत्कः , दशवसहस्राणि मध्यवर्तिनिरभवसत्कानि , पूर्वकोटीतृतीयभागद्वयं तु तृतीयभवसम्बन्धि , एतेषां सङ्कलने निरुक्तप्रमाणलाभात् । इदं ह्यन्तरमुत्कृष्टस्थितिकदेवायुर्वन्धद्वारेण तु स्वयं भावनीयमिति । एतचाऽऽयर्वन्धोत्तरं वेद्यमानायपोऽपवर्तनामनभ्यपगम्योक्तम् । तदभ्युपगमापेक्षया तु मूलोक्तान्तरात्किञ्चिदुनपूर्वकोटितृतीयभागेन हीनं स्वयमभ्यूह्यमिति ।।
अथायुपो उत्कृष्टस्थितिवन्धस्योत्कृष्टमन्तरमाह-"परममसंखपरहा" ति आयुषो गुरुस्थितेः 'परमम्' उत्कृष्टं उन्धान्तरमसंख्येयपुग़लपरावर्ता भवतीत्यर्थः । इदं हि सप्तकर्मणामुत्कृष्टायाः स्थितेरुत्कृष्टवन्धान्तरवद् भावनीयमिति । आयुष एवानुत्कृष्टायाः स्थितेर्द्विविधं बन्धान्तरमाह"णुकोसाए” इत्यादिना, “णुकोसाए" इत्यत्र लुप्ताकारस्य दर्शनाद् अनुत्कृष्टायाः प्रकृतस्यायुपः स्थितेः “जहण्णगं यं” ति जघन्यमेव जघन्यक-हस्वं बन्धान्तरं ज्ञेयमित्यर्थः ।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001852 |
| Book Title | Thiaibandho |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 762 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 21 MB |