Page Text
________________
वाणे मूलपइबंधो [ मार्गणास्थानेष्वायुर्वर्जानाम् औदारिकमिश्र-वैक्रियमिश्रा -ऽऽहारकमिश्रकाययोगमार्गणासु प्रत्येकं समयो भवति, तदन्यमतेन त्वसौ भिन्नमुहूर्तं भवतीत्यर्थः । उक्तपञ्चमार्गणा विवर्ज्य शेषमार्गणास्वाह - "सेसासु" इत्यादि, निरयगत्योधादिषु शेषासु पञ्चषष्ट्यभ्यधिकशतमार्गणासु प्रत्येकमन्तर्मुहूर्त ज्ञातव्यः सप्तानामुत्कृष्टस्थितेरुत्कृष्टो बन्धकाल इति गम्यते । सुगमं चेदम्, औधिकवन्वकालापेक्षयाऽधिककालस्य मार्गणास्थानेष्वसम्भवादिति ॥१४५-१४६॥
तदेवं प्रतिपादितो मार्गणास्थानेषु सप्तानां मूलप्रकृतीनामुत्कृष्टस्थितेर्जघन्योत्कृष्टद्विविधोऽपिबन्धकाः । साम्प्रतं तासामेव सप्तानामनुत्कृष्टायाः स्थितेस्तं प्रचिकटयिपुरादौ गाथात्रयेण
जघन्यकालमाह
१५६ ]
एगिंदि - णिगोपसु तेसिं सुहुमेसु सिं अपज्जेसु । वण-अण्णादुगेसु णाणदुगे देसविरइम्मि || १४७ || अयता- चक्खसुतहा अमुहतिलेसा अभविय-भवियेसु । सम्मत्त - खइअ - बेअग-उवसम-मीसेसु मिच्छते ॥ १४८ ॥ मत्तण्ह मुहत्त तो अगुरुठिईए लहू खणो व भवे । मिस्सतिजोगा-ऽवहिदुग-परिहासु समयोऽत्थि सेसा ॥ १४९॥
(प्रे०) “एगिंदिणिगोएसु" मित्यादि, एकेन्द्रियजात्योचमार्गगायां “णिगोए” ति निगोदवनस्पतिमार्गणायां, साधारण वनस्पति कार्यो धमार्गणाभेद इत्यर्थः । "तेसिं सुहुमेसु " ति बहुवचनान्तर्निदेशः प्राकृतवशात्ततस्तयोरनन्तरोकयोरे केन्द्रियनिगोदयोर्यो 'सूक्ष्मो' सूक्ष्मैकेन्द्रियौय मार्गणाभेद सूक्ष्मसाधारणवनस्पतिकाघमार्गणाभेदौ तयोरित्यर्थः । एवमेवोत्तराऽपि, ततः “सिं अपज्जेसु” ति अनन्तरोक्तवो योः सूक्ष्मकेन्द्रिय-सूक्ष्मनिगोदोरपर्याप्तयोः, अपर्याप्तसूक्ष्मैकेन्द्रियभेदे, अपर्याप्तसूक्ष्म साधारण वनस्पतिकायभेदे चेत्यर्थः । इत्येवं गाथार्थेन पण्मार्गणाः संगृहीताः । अथान्यमार्गणा संग्रहायाह- "वणअण्णाणदुगे सु” मित्यादि, वनस्पतिकायचे, अज्ञानत्रिके मत्यज्ञान - श्रुताज्ञानमार्गणात्रयलक्षणे, मतिश्रुतज्ञानयोर्द्विके, देशविरनी, देशसंयममार्गणायामित्यर्थः 1 "अयताचक्खूसु तह" ति असंयमाचक्षुर्दर्शनमार्गगयोः, तथाशब्दः समुच्चये । " असुहतिलेस" ति 'अशुभासु' - अप्रशस्तासु कृष्णादित्रिलेश्यासु, अभव्य- भव्यमार्गणयो:, तथा सम्यक्त्वौधक्षायिकसम्यक्त्व-वेदकसम्यक्त्वौ-पशमिकसम्यक्त्व-मिश्रदृष्टिमार्गणासु मिथ्यात्वमार्गगायामित्येतासु पञ्चविशतिमार्गणा प्रत्येकमित्यर्थः । एतासु प्रत्येकं किमित्याह - "सत्तण्हे" त्यादि, आयुर्वजनां सप्तप्रकृतीना मगुरो:- अनुत्कृष्टायाः स्थितेः 'लघुः' - जघन्यो वन्धकाल : "मुहुत्ततो" ति अन्तर्मुहूर्तमित्यर्थः । इयमत्र भावना - अनुत्कृष्टस्थितिबन्ध उत्कृष्टस्थितिबन्धवत् न केवलायां साकारोप
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001852 |
| Book Title | Thiaibandho |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Premsuri |
| Publisher | Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti |
| Publication Year | |
| Total Pages | 762 |
| Language | Sanskrit, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari & Karma |
| File Size | 21 MB |