________________
९२
तत्वार्थसार
५ जाति- ज्या नामकर्माच्या उदयाने जीव एकेंद्रियादि जातिमध्ये जन्म घेतो त्यास जातिनाम कर्म म्हणतात. याचे ५ भेद आहेत १ एकेंद्रिय २ द्वींद्रिय ३ त्रींद्रिय ४ चतुरिंद्रिय ५ पंचेंद्रिद.
५ शरीर - ज्या नामकर्माच्या उदयाने औदारिकादि वर्गणेच्या परमाणूपासून शरीराची रचना होते त्यास शरीर नामकर्म म्हणतात याचे ५ भेद आहेत.
१ औदारिक २ वैक्रियिक ३ आहारक ४ तैजस ५ कामण
३ अंगोपांग - ज्या नाम कर्माच्या उदयाने शरीराच्या अंग- उपांगाची रचना होते त्यास अंगोपांग नामकर्म म्हणतात. याचे ३ भेद आहेत १ औदारिक अंगोपांग २ वैक्रियिक अंगोपांग ३ आहारक अंगोपांग.
१ निर्माण- ज्या नामकर्माच्या उदयाने शरीराच्या अंगोपांगाची यथायोग्य रचना होते त्यास निर्माण नामकर्म म्हणतात.
५ बंधन - ज्या नामकर्माच्या उदयाने औदारिकदि शरीर परमाणू परस्पर बद्ध होतात त्यास बंधन नामकर्म म्हणतात. त्याचे ५ भेद आहेत. १ औदारिक २ वैकियिक ३ आहारक ४ तैजस ५ कार्माण.
५ संघात - ज्या नामकर्माच्या उदयाने शरीराचे परमाणू छिद्र रहित एकरूप होतात त्यास संघात नामकर्म म्हणतात. याचे ५ भेद आहेत. १ औदारिक २ वैक्रियिक ३ आहारक ४ तैजस ५ कार्माण.
६ संस्थान - ज्या नामकर्माच्या उदयाने शरीराला विशिष्ट आकार उत्पन्न होतो त्यास संस्थान नामकर्म म्हणतात. याचे ६ भेद आहेत.
१ समचतुरस्र - शरीराचा आकार योग्य प्रमाणात असतो.
२ न्यग्रोधपरिमंडल - शरीराचा आकार वटवृक्षाप्रमाणे वरील अवयव मोठे व खालील अवयव बारीक असतात.
३ स्वाति - शरीराचा आकार वारुळाप्रमाणे खालील अवयव मोठेजाड व वरील अवयव बारीक असतात.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
