________________
८८
तत्वार्थसार
वेदनीय कर्माच्या २ उत्तर प्रकृति द्विधा वेद्यमसवेद्यं सद्धेद्यं च प्रकीर्तितं ।
अर्थ- वेदनीय कर्माच्या २ उत्तर प्रकृति आहेत. १ सातावेदनीय २ असातावेदनीय
१) सातावेदनीय- ज्या कर्माच्या उदयाने जीवाला स्वर्गादि सुगतिमध्ये साता-सुख-वैभव सामग्री प्राप्त होते त्यास सातावेदनीय म्हणतात.
२) असातावेदनीय- ज्या कर्माच्या उदयाने जीवाला नरकादि दुर्गतिमध्ये असाता-दुःख-दारिद्रय सामग्री प्राप्त होते त्यास असाता वेदनीय कर्म म्हणतात.
मोहनीय कर्माच्या २८ उत्तर प्रकृति त्रयः सम्यक्त्व-मिथ्यात्व-सम्यग्मिथ्यात्व भेदतः ।। २७ ।। क्रोधो मानस्तथा माया लोभोऽनन्तानबंधिनः । तथात एव चाप्रत्याख्यानावरण संज्ञिभाः ॥ २८॥ प्रत्याख्यान रुधश्चैव तथा संज्वलनाभिधाः । हास्यं रत्य रती शोको भयं सह जगप्सया॥२९ ।। नारी-पुं-पंढवेदाश्च मोहप्रकृतयः स्मृताः । अर्थ- दर्शन मोहनीय कर्माच्या ३ उत्तर प्रकृति आहेत.
१ मिथ्यात्व २ सम्यग्मिथ्यात्व ३ सम्यकप्रकृति चारित्र मोहनीय कर्माच्या २५ प्रकृति ( कषायरूप १६ नोकषायरूप ९ प्रकृति) अशा एकूण मोहनीय कर्माच्या २८ उत्तर प्रकृति आहेत.
१) मिथ्यात्व- ज्या कर्मांच्या उदयाने जीवाला जीवादि ७ तत्त्वाविषयी विपरीत मान्यता असते त्याला मिथ्यात्व म्हणतात. (गुण १)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
