________________
पंचम अधिकार
८७
या पाच प्रकृति आत्म्याच्या पाच प्रकारच्या ज्ञान गुणावर आवरण टाकतात..
दर्शनावरणाच्या २ उत्तर प्रकृति
चतुर्णा चक्षुरादीनां दर्शनानां निरोधतः । दशनावरणाभिख्यं प्रकृतीनां चतुष्टयं ।। २५ ।। निद्रानिद्रा तथा निद्रा प्रचला प्रचला तथा ।
प्रचला स्त्यानगृद्धिश्च दृग्रोधस्य नव स्मृताः ॥ २ ॥ अर्थ · दर्शनावरण कर्माच्या ९ उत्तर प्रकृति आहेत.
१ चक्षदर्शनावरण २ अचक्षदर्शनावरण ३ अवधि दर्शनावरण ४ केवल दर्शनावरण . ५ निद्रा ६ निद्रानिद्रा ७ प्रचला ८ प्रचला प्रचला ९ स्त्यानगृद्धि.
जीवाच्या चक्षुदर्शन अचक्षुदर्शन-अवधिदर्शन-केवल दर्शन या चार प्रकारच्या दर्शन गुणावर जे कर्म आवरण टाकते त्यास दर्शनावरण कर्म म्हणतात. तसेच निद्रादि पाच प्रकारच्या निद्रा जीवाच्या दर्शन गुणावर आवरण टाकतात.
१) निद्रा- मद-खेद-श्रम दूर होण्यासाठी जी झोप-विश्रांति घेतली जाते तिला निद्रा म्हणतात.
२) निद्रानिद्रा- पुन: पुनः झोप येणे याला निद्रा निद्रा म्हणतात.
३) प्रचला- गाढ झोप येणे, झोपेमध्ये बडबडणे तिला प्रचला म्हणतात.
४) प्रचला प्रचला- पुन: पुन: गाढ झोपेमध्ये हात पाय हालविणे स्वप्न पडणे याला प्रचला प्रचला म्हणतात.
५) स्त्यानगृद्धि- गाढ झोपेमध्ये उठून अचाट शक्तीचे काम करुन पुनः झोपणे यास स्त्यान गृद्धि म्हणतात.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
