________________
(८)
मात्र द्रव्यलिंग सर्व मुक्त जीवांचे पुरुषलिंगच असते. द्रव्य स्त्री लिंगातून मुक्ति कदापि होत नाही.
५ अवमाहन्न- मुक्त होताना कोणाचे अंतिम शरीर ५०० धनुष्य असते
तर कोणाचे (महावीर स्वामीचे) शरीर ३६ हात होते त्यामुळे मुक्त जीवांची अवगाहना त्यांच्या अतिम शरीर प्रमाण लहान मोठी असते. याप्रमाणे लेश्याचारित्र इत्यादि अपेक्षेने भूतपूर्व नयाने विशेषता असते.
९) अधिकार- शेवटला उपसंहार अधिकार मध्य
निश्चय मोक्ष मार्ग- व्यवहार मोक्षमार्ग यांचे वर्णन केले आहे.
निश्चय मोक्षमार्ग हा साक्षान्त मोक्षमार्ग आहे. व्यवहार मोक्षमार्ग हा परंपरा मोक्षमार्ग आहे. प्रथम व्यवहार मोक्षमार्गाची साधना करुनच निश्चय मोक्षमार्गाची साधना सिद्ध होऊ शकते. प्राथमिक अवस्थेत व्यवहार मोक्षमार्गाची नितांत आवश्यकता आहे. त्या शिवाय निश्चय मोक्षमार्गाची साधना होऊ शकत नाही.
अभेद विवशेने मोक्ष क्रियेचे षट्कारक- कर्ता-कर्म-करण-संप्रादन अपादान-अधिकरण अभिन्न आत्माच आहे. आत्माच आत्मत्व शक्तीने आत्म्यामध्ये अविचल स्थिर होतो तेव्हा निश्चयाने मोक्षप्राप्ति होते.
आत्मस्वरुपाचे दर्शन तेच सम्यग्दर्शन- आत्मस्वरुपाचे ज्ञान तेच सम्यग्ज्ञान, आत्मस्वरुपात अविचल स्थिर वृत्ति तेच सम्यक् चारित्र या प्रमाणे सम्यग्दर्शन-ज्ञान-चारित्र स्वरुप रत्नत्रय धर्मात्मक आत्माच साक्षात मोक्षमार्ग व आत्माच साक्षात् मोक्ष.
अमूर्त जीवाचा मूर्त कर्माशी संबंध कसा या संबंधी विचार करताना हा जीव अनादिकाळापासून आपल्या जीवत्व स्वभावाची जाणीव न ठेवता, भावरुपाने-पर्यायरुपाने अजीवतत्त्व रुप कथंचित् मर्त
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
