________________
७८
तत्वार्थसार
४ लोभ पांच इंद्रिय विषय प्रवृत्ति-निद्रा व स्नेह (राग-द्वेष ,
कषायाचे भद
षोडशैव कषायाः स्युनोंकषाया नवेरिताः । ईषभेदो न भेदोऽत्र कषाया: पंचविंशतिः ।। ११ ।।
अर्थ- कषायाचे १६ भेद आहेत. १ अनंतानुबंधी क्रोध-मान-मायालोभ २ अप्रत्याख्यानावरण क्रोध-मान-माया-लोभ. ३ प्रत्याख्यानावरण क्रोध-मान-माया-लोभ ४ संज्वलन क्रोध, मान, माया, लोभ.
नोकषायाचे ९ भेद आहेत. हास्य, रति, अरति, शोक, भय, जुगुप्सा, स्त्रीवेद, पुंवेद, नपुंसक वेद.
योगाचे भेद चत्वासे हि मनोयोगा वाग्योगानां चतुष्टयं । पंच द्वीच वपुर्योगा: योगा: पंचदशोदिताः ॥ १२ ॥
अर्थ- ४ मनोयोग- ( १ सत्य मनोयोग २ असत्य मनोयोग ३ उभय मनोयोग ४ अनुभय मनोयोग) ४ वचन योग ( १ सत्यवचन योग २ असत्यवचन योग ३ उभयवचन योग ४ अनु भय वचनयोग. ७ काययोग ( १ औदारिक काययोग २ औदारिक मिश्रकाययोग ३ वैक्रियिक काययोग ४ वैक्रियिक मिश्र काययोग ५ आहारक काययोग ६ आहारक मिश्र काययोग ७ कार्माण काययोग. ) याप्रमाण योदाचे १५ भेद आहेत.
बंधाचे लक्षण
यज्जीव: सकषायत्वात् कर्मणो योग्य पुद्गलान् ।
आदत्ते सर्वतो योगात् स बन्ध: कथितो जिनैः ॥१३॥ अर्थ- जीव मोह (दर्शनमोह व चारित्रमोह) रूप कषाय परि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
