________________
तत्वार्थसार
स्वयं दुःखरूपत्वाद् दुःखहेतुत्वतोऽपि च ॥ ७० ॥ हेतुत्वाद् दुःखहेतूनामिति तत्त्वपरायणः ।। हिंसादीन्यथवातित्यं दुःखमेवेति भावयेत् ।। ७१ ।।
अर्थ- आत्मतत्त्वाचे चितवन करणा-या संयमी मुनीने व्रताच्या विपक्षभूत हिंसादिक पाच पापे ही इह-परलोकी अपायकारक आहेत. स्वतः दुःख रूप आहेत, नरकादि दुर्गति दुःखाचे कारण आहे, अतएव निरंतर ही साक्षात् दुःख स्वरूप आहेत असे चितवन करावे.
मैत्री-प्रमोद-कारुण्य-माध्यस्थ भावना सत्त्वेषु भावयेन्मैत्री मुदितां गणशालिए । क्लिश्यमानेषु करुणां उपेक्षां वामदृष्टिषु ।। ७२॥
अर्थ- सर्व प्राणिमात्राविषयी मैत्रीभाव, गुणी लोकाविषयी प्रमोद-आदर, प्रेमभाव, दैवहत दुःखी जीवा विषयी करुणाभाव, वाममार्ग धारण करणा-या मिथ्यादृष्टि लोका विषयी ना राग, ना द्वेषरूप, माध्यस्थ भाव, साम्यभाव धारण करावा.
संसार व शरीरभोगाविषयी संवेग-वैराग्य भावना संवेग सिद्धये लोकस्वभावं सुष्ठु भावयेत् ।
वैराग्यार्थ शरीरस्य स्वभावं चापि चित्तयेत् ॥ ७३ ॥
अर्थ- संसारापासून संवेग-भीति उत्पन्न होण्यासाठी चतुर्गतिभ्रमषा रूप इहलोक-परलोकरूप संसाराचे चितवन करावे. शरीर-इंद्रिय सुखापासून विरक्ति होण्यासाठी शरीराच्या अपवित्रतेचा विचार करावा
भावार्थ- शरीराच्या संसर्गाने स्वच्छ कपडे आदि वस्तू देखील घाण होतात. शरीराच्या नव द्वारातून सारखा मल बाहेर पडतो. या प्रमाणे संवेग भावनेने संसार भीरुता उत्पन्न होते, स्वर्गादिसुख देखील
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
